Onkoserwis – ważne doniesienia i newsy ze świata onkologii zebrane przez ekspertów Polskiej Ligii Walki z Rakiem. Aktualny przegląd wiadomości onkologicznych zaprezentowanych na łamach topowych czasopism medycznych – kwiecień 2023. Zapraszamy do lektury!
Onkoserwis – kwiecień 2023
Przesądy wciąż żywe – wyniki francuskiego badania populacyjnego
We Francji od 2005 roku co pięć lat przeprowadza się telefoniczną ankietę oceniającą styl życia społeczeństwa oraz jego wiedzę i spostrzeżenia na temat nowotworów. Ostatni raport z 2021 roku obejmuje blisko 5 tys. osób w wieku 15-85 lat.
Według 67,7% ankietowanych nowotwory są chorobami dziedzicznymi. Większość uczestników badania nie zauważa różnicy pomiędzy dziedziczną genetyczną predyspozycją do nowotworów, a dziedziczeniem nowotworów, co w opinii autorów może zniechęcać do badań przesiewowych i zmiany stylu życia, „skoro i tak zachorują”.
Ankieta ujawniła również mity dotyczące palenia tytoniu. Uczestnicy badania byli świadomi szkodliwości nałogu, ale wielu z nich uważało, że krótki czas jego trwania lub wypalanie kilku papierosów dziennie nie zwiększa ryzyka rozwoju nowotworów (odpowiednio wg 41% i 58,1% osób). Aż 34% respondentów zgodziło się ze zdaniem: “W opinii ankietowanych palenie papierosów powoduje raka tylko u osób palących dużo papierosów dziennie przez wiele lat.”, 54,6% twierdzi, że „ćwiczenia oczyszczają płuca z dymu tytoniowego.”, a według 61,6% osób „osoba paląca może uniknąć rozwoju raka płuca, jeżeli w odpowiednim momencie rzuci nałóg.”. Większość uczestników badania nie posiada podstawowej wiedzy dotyczącej etiologii raka płuca. Ponad połowa badanych uznała, że e-papierosy są równie szkodliwe co zwykłe papierosy, podczas gdy brak na to dowodów naukowych, a 43,3% osób uznało, że „zanieczyszczenie powietrza jest silniejszym czynnikiem rozwoju nowotworu niż papierosy.”.
Kolejnym tematem ankiety był trzeci najsilniejszy, po papierosach i alkoholu, modyfikowalny czynnik rozwoju nowotworów, czyli otyłość i nieprawidłowa dieta. Wśród 12,5 tys. wskazań czynników ryzyka rozwoju raka otyłość wybrano zaledwie 100 razy. Tylko jedna trzecia ankietowanych była świadoma związku otyłości z ryzykiem rozwoju nowotworów. Tak samo niski odsetek ankietowanych wskazał alkohol jako czynnik ryzyka, a według 23,5% spożywanie niewielkich ilości wina ma wpływ ochronny. Świadomość, że karmienie piersią zmniejsza ryzyko rozwoju raka piersi miało zaledwie 27% uczestników badania, a 20,9% osób uważało, że korzystanie z solarium jest mniej szkodliwe niż opalanie na słońcu.
źródło: www.e-cancer.fr, www.medscape.com
Tryliony dolarów na leczenie nowotworów na świecie
Według WHO w 2020 roku na nowotwór zmarło na świecie blisko 10 mln ludzi. Według analizy opublikowanej w JAMA Oncology globalny koszt leczenia nowotworów w latach 2020-2050 wyniesie 25,2 tryliona dolarów. Autorzy badania podkreślają, że niezbędne są większe inwestycje w diagnostykę, badania przesiewowe i leczenie, aby ograniczyć liczbę zgonów.
Do najbardziej „kosztownych” nowotworów należą rak płuca (3,9 tryliona dolarów), rak jelita grubego (2,8 tryliona dolarów), rak piersi (2 tryliony dolarów), rak wątroby (1,7 tryliona dolarów) oraz białaczki (1,6 tryliona dolarów). W raporcie opisano również nierówności ekonomiczne w skali świata.
Krajami, które poniosą największe koszty będą Chiny (6,1 tryliona dolarów) i USA (5,3 tryliona dolarów), pomimo że trzy czwarte zgonów nowotworowych na świecie występuje w krajach o niskim i średnim dochodzie.
źródło: jamanetwork.com
Rośnie liczba zachorowań na nowotwory jelita grubego wśród osób poniżej 50. roku życia
Rak jelita grubego dotyczy najczęściej osób po 50. roku życia. Wiele doniesień z ostatnich lat zwraca uwagę na rosnącą liczbę zachorowań w młodszych grupach wiekowych. American Cancer Society opublikowało raport, według którego odsetek chorych poniżej 55. roku życia wzrósł z 11% w 1995 roku do 20% w 2019. Obserwuje się również większy udział chorych w zaawansowanym stopniu choroby – odpowiednio 52% i 60% w roku 2000 i 2019. Ocenia się, że w 2023 roku 13% nowotworów jelita grubego będzie rozpoznanych u osób poniżej 50. roku życia, a jedną trzecią będą stanowić osoby w wieku 50-64 lat.
Rak jelita grubego jest trzecimi co do częstości nowotworem na świecie. Ponad połowa zachorowań związana jest z modyfikowalnymi czynnikami ryzyka, takimi jak nieprawidłowa dieta, otyłość, brak aktywności fizycznej, spożywanie alkoholu i palenie papierosów.
źródło: acsjournals.onlinelibrary.wiley.com
Występowanie w rodzinie chorób zapalnych jelit nie zwiększa ryzyka zachorowania na nowotwory jelita grubego
Choroby zapalne jelit (inflammatory bowel diseases, IBD) stanowią dużą heterogenną grupę, często o nieznanej etiologii. Wiadomo też, że ich występowanie predysponuje do rozwoju nowotworów jelit. Szwedzcy badacze przeprowadzili badanie oceniające, czy osoby spokrewnione z chorymi na IBD mają również zwiększone ryzyko zachorowania na raka.
Do analizy włączono dane blisko 70 tys. chorych na nowotwory jelita grubego, z których 2% (1599) chorowało na IBD. Grupę kontrolną stanowiło 343 tys. osób bez rozpoznania nowotworu, w tym 1477 (0,5%) z IBD. W całej analizowanej populacji 2,2% osób miało co najmniej jednego krewnego pierwszego stopnia chorującego na IBD. Badacze nie znaleźli związku pomiędzy występowaniem w rodzinie IBD a ryzkiem zachorowania na nowotwór. Brak korelacji był niezależny od takich czynników jak rodzaj IBD (choroba Crohn’a, wrzodziejące zapalenie jelita), liczba krewnych z IBD, rodzaj pokrewieństwa, wiek zachorowania na IBD, rozległość procesu zapalnego jelita czy zachorowanie na nowotwór poniżej 50. roku życia.
Badanie to potwierdza, że nie ma potrzeby intensyfikacji badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego w rodzinach chorych na IBD.
Test wykonany z moczu może wykryć raka pęcherza moczowego
Rak pęcherza moczowego jest piątym co do częstości nowotworem w krajach Unii Europejskiej. Jego wczesne rozpoznanie pozwala na wyleczenie choroby. Niestety do rozpoznania nowotworu często dochodzi na etapie rozsiewu choroby.
Naukowcy z Francji, Iranu i Stanów Zjednoczonych zidentyfikowali najczęściej występujące mutacje w raku pęcherza moczowego. Następnie opracowali test, który wykrawa te mutacje w moczu. Spośród 50 tysięcy zdrowych osób, od których 10 lat temu na potrzeby innego badania klinicznego pobrano próbki moczu, u czterdziestu rozpoznano raka pęcherza moczowego. U 29 z nich udało się zbadać próbkę moczu pobraną 10 lat wcześniej. U 19 chorych (66%) na podstawie wykonanego testu można było przewidzieć rozwój raka pęcherza moczowego. Celem kontroli wykonano test moczu 98 zdrowych osób; u 94 z nich wynik był ujemny.
Autorzy pracy podkreślają, że obecnie prowadzenie badań przesiewowych w kierunku raka pęcherza moczowego za pomocą opracowanego testu wydaje się mało prawdopodobne, jednak nie wykluczają, że w przyszłości będzie on wykorzystywany do wykrywania wznowy miejscowej u chorych po leczeniu z powodu wczesnego raka pęcherza moczowego.
źródło: ecancer.org
Badanie per rectum nie jest dobrym testem przesiewowym w kierunku raka gruczołu krokowego
Badanie per rectum jest jednym z podstawowych badań lekarskich stosowanych w proktologii, urologii i ginekologii. W pracy zaprezentowanej na tegorocznym kongresie European Association of Urology wykazano, że wyłączne badanie per rectum nie zwiększa wykrywalności raka gruczołu krokowego.
W badaniu uczestniczyło ponad 46 tysięcy mężczyzn, spośród których u 6537 wyjściowo wykonano badanie per rectum bez oznaczenia stężenia PSA. W tej grupie 99% mężczyzn nie miało podejrzenia raka gruczołu krokowego. Spośród 57 osób z podejrzeniem raka tylko 37 zakwalifikowano do biopsji gruczołu krokowego, w wyniku której u dwóch rozpoznano raka. Oznaczanie stężenia PSA we krwi i kwalifikowanie chorych na jego podstawie do dalszej diagnostyki cztery razy częściej wykrywało raka gruczołu krokowego w porównaniu do wyłącznego badania per rectum.
źródło: www.medscape.com
Antybiotykoterapia może zmniejszać skuteczność leczenia onkologicznego
Immunoterapia jest nową formą leczenia onkologicznego; jej działanie polega na odblokowaniu naturalnych mechanizmów przeciwnowotworowych układu immunologicznego. Przeprowadzone do tej pory badania wykazały, że flora jelitowa ma wpływ na skuteczność immunoterapii oraz jej niepożądane działania. W badaniu opublikowanym w Journal of Clinical Oncology sprawdzono, czy stosowanie antybiotykoterapii w roku poprzedzającym immunoterapię ma wpływ na jej skuteczność.
Analizie poddano dane chorych na nowotwór po 65. roku życia, którzy rozpoczęli immunoterapię w latach 2012-2018. Uwzględniono w niej stosowanie antybiotykoterapii na rok oraz na 60 dni przed rozpoczęciem immunoterapii. Spośród ponad 2,7 tysiąca chorych 59% stosowało antybiotyk przynajmniej raz w roku poprzedzającym rozpoczęcie immunoterapii, a 19% na 60 dni przed leczeniem. Średni czas przeżycia wszystkich chorych wyniósł 306 dni.
Zauważono, że stosowanie antybiotyków w roku poprzedzającym rozpoczęcie immunoterapii pogarsza czas przeżycia całkowitego o 12%. Największa różnica (26%) dotyczyła niektórych antybiotyków z grupy fluorochinolonów – 26%. Badanie to potwierdza wpływ stosowania antybiotykoterapii na skuteczność immunoterapii nowotworów.
źródło: ascopubs.org
Dieta śródziemnomorska zmniejsza ryzyko raka gruczołu korkowego
Dieta śródziemnomorska jest uznawana za jedną ze zdrowszych. Zawiera ona dużą ilość warzyw, owoców, ryb i owoców morza. Jej stosowanie zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Naukowcy z Uniwersytetu Australii Południowej sprawdzili, czy stosowanie diety śródziemnomorskiej wpływa na ryzyko zachorowania na raka gruczołu krokowego. Porównano stężenie niektórych składników mineralnych we krwi chorych na raka gruczołu krokowego ze stężeniem u zdrowych mężczyzn.
Zauważono, że mężczyźni z niskim stężeniem likopenu i selenu we krwi mają wyższe ryzyko zachorowania na raka gruczołu krokowego oraz są bardziej narażeniu na działania niepożądane radioterapii. Likopen występuje w dużych ilościach w pomidorach, zwłaszcza w ich przetworach, arbuzach, papajach oraz żurawinach. Najwięcej selenu znajduje się w rybach, owocach morza, drobiu, orzechach i jajkach.
Autorzy pracy podkreślają konieczność dostarczania selenu i likopenu w ramach diety, gdyż stosowanie suplementów tych składników może nie przynosić zamierzonych korzyści.
źródło: ecancer.org
Regularne spożywanie aspiryny zmniejsza ryzyko raka jajnika
Codzienne stosowanie aspiryny zmniejsza ryzyko raja jajnika, jednak w związku z działaniami niepożądanymi aspiryny, nie zaleca się jej w ramach profilaktyki. W badaniu opublikowanym w JAMA Network Open sprawdzono, czy aspiryna działa profilaktycznie także u kobiet z genetycznie uwarunkowanym zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka jajnika.
Analizie poddano 8 badań, w których łącznie wzięło udział 4476 chorych na raka jajnika oraz 6659 zdrowych kobiet. 13% chorych na raka jajnika deklarowało regularne spożywanie aspiryny (codziennie lub prawie codziennie), natomiast w grupie kontrolnej jej spożywanie deklarowało 15% kobiet.
Zauważono, że niezależnie od genetycznych predyspozycji w kierunku raka jajnika, regularne spożywanie aspiryny zmniejszało ryzyko tego nowotworu o 13%. Autorzy pracy podkreślają konieczność dalszych badań nad rolą profilaktycznego stosowania aspiryny u kobiet z wysokim ryzykiem zachorowania na raka jajnika.
źródło: jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen
źródło: Onkoserwis – serwis onkologiczny dla dziennikarzy – Polska Liga Walki z Rakiem
ZOBACZ: ONKOSERWIS MARZEC 2023
