Onkoserwis – publikujemy aktualne doniesienia i ciekawe newsy ze świata onkologii zebrane przez ekspertów Polskiej Ligii Walki z Rakiem. Przegląd najnowszych wiadomości onkologicznych zaprezentowanych na łamach prestiżowych czasopism branżowych – lipiec 2023. Zapraszamy do lektury!
Onkoserwis – lipiec 2023
Interwencja telefoniczna pomaga zmniejszyć masę ciała kobietom po leczeniu z powodu raka piersi
Przeprowadzone do tej pory badania wykazały, że regularna aktywność fizyczna i utrzymywanie właściwej masy ciała zmniejsza ryzyko wznowy raka piersi po przebytym leczeniu. W badaniu przedstawionym na tegorocznym kongresie Amerykańskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej sprawdzono, czy interwencja telefoniczna przypominająca o aktywności fizycznej i diecie ułatwia zmniejszenie masy ciała kobietom po przebytym leczeniu z powodu raka piersi.
Ponad 3 tysiące kobiet z rozpoznanym w ciągu ostatnich 14 miesięcy rakiem piersi, po zakończonym leczeniu onkologicznym losowo przydzielano do dwóch grup. Pierwsza otrzymywała regularną telefoniczną instrukcję dotyczącą ćwiczeń fizycznych i zmniejszenia kaloryczności posiłków, a druga otrzymywała prozdrowotne zalecenia jedynie na początku badania. Po 12 miesiącach poddano analizie dane ponad 2 tysięcy kobiet bez wznowy raka.
Zauważono, że w grupie z interwencja telefoniczną zmniejszenie masy ciała wyniosło średnio 4,8%, a w grupie kontrolnej masa ciała wykazywała nieznaczną tendencję wzrostową (średnio o 0,8%).
meetings.asco.org/abstracts-presentations
Hormonoterapia stosowana w raku gruczołu krokowego może zwiększać ryzyko zaburzeń funkcji poznawczych
Chorzy na raka gruczołu krokowego dzięki nowym formom hormonoterapii żyją dłużej i z mniejszą liczbą działań niepożądanych niż w trakcie chemioterapii. Antyandrogeny drugiej generacji (enzalutamid, apalutamid, darolutamid) nie są jednak pozbawione działań niepożądanych.
W badaniu opublikowanym w JAMA Oncology sprawdzono, czy stosowanie antyandrogenów drugiej generacji zwiększa ryzyko zaburzeń funkcji poznawczych oraz czy pogarsza funkcjonowanie chorych. W metaanalizie uwzględniono 12 badań, w których łącznie wzięło udział ponad 13 tysięcy chorych na raka gruczołu krokowego.
Zauważono, że mężczyźni stosujący antyandrogeny drugiej generacji mieli dwukrotnie wyższe ryzyko zaburzeń funkcji poznawczych niż osoby z grupy kontrolnej. Dodatkowo częściej odczuwali oni osłabienie oraz mieli o 87% wyższe niż w grupie kontrolnej ryzyko upadków.
jamanetwork.com/journals/jamaoncology
Choroba nowotworowa negatywnie wpływa na całą rodzinę
Nowotwór u bliskiej osoby jest dużym wyzwaniem dla całej rodziny i często wpływa na jakość życia wszystkich jej członków. W JAMA Network Open opublikowano szwedzkie badanie, w którym sprawdzono jak sytuację ekonomiczną i jakość życia uwarunkowaną stanem zdrowia wpływa choroba nowotworowa partnera lub małżonka.
W latach 2019-2020 osoby, które leczono z powodu raka jelita grubego w III stadium zaawansowania w ostatnich pięciu latach, wypełniły ankiety dotyczące finansowego obciążenia związanego z nowotworem oraz jakości życia uwarunkowanej stanem zdrowia. Równolegle te same ankiety wypełnili partnerzy życiowi tych osób. Łącznie ankiety wypełniło 501 osób po leczeniu onkologicznym i 311 partnerów życiowych.
68% partnerów życiowych zgłosiło pogorszenie sytuacji finansowej spowodowane chorobą małżonka. Osoby z pożyczkami zgłaszały pogorszenie snu, a osoby z problemami finansowymi – gorsze funkcjonowanie w społeczeństwie, nadmierne osłabienie oraz nasilenie przewlekłych dolegliwości bólowych.
jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen
Zapalenie wyrostka robaczkowego może być pierwszym objawem raka jelita grubego
Zapalenie wyrostka robaczkowego jest najczęstszą chorobą układu pokarmowego, wymagającą pilnej interwencji chirurgicznej. Naukowcy z Francji sprawdzili, czy zapalenie wyrostka robaczkowego może być pierwszym objawem raka jelita grubego.
Analizie poddano dane ponad 230 tysięcy chorych na ostre zapalenie wyrostka robaczkowego oraz ponad 461 tysięcy zdrowych osób. Zauważono, że osoby które był operowane z powodu ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego, miały blisko czterokrotnie wyższe ryzyko rozpoznania raka jelita grubego w ciągu roku od zabiegu w porównaniu z grupą kontrolną. Dla raków prawej strony jelita grubego ryzyko był ośmiokrotnie wyższe. Osoby poniżej 40. roku życia miały sześciokrotnie wyższe ryzyko rozpoznania raka jelita grubego. Naukowcy podkreślają konieczność wzmożonej kontroli onkologicznej u osób po ostrym zapaleniu wyrostka robaczkowego.
papers.ssrn.com
Osoby, które w dzieciństwie przeszły leczenie onkologicznie mają większe ryzyko zaburzeń funkcji poznawczych w dorosłym życiu
Wraz z rozwojem medycyny rośnie liczba osób wyleczonych z nowotworów, które często na dalszych etapach życia odczuwają ujemne skutki przebytego leczenia. W badaniu opublikowanym w JAMA Network Open sprawdzono, czy przebyte w dzieciństwie leczenie onkologiczne ma wpływ na zaburzenia funkcji poznawczych w dorosłym życiu.
W badaniu wzięło udział 2375 dorosłych leczonych w dzieciństwie z powodu nowotworu oraz ich zdrowe rodzeństwo (232 osoby). Funkcje poznawcze oceniano na początku (średnio po 23 latach od rozpoznania nowotworu) oraz na koniec badania (średnio po 35 latach od rozpoznania). W porównaniu do zdrowego rodzeństwa osoby po leczeniu onkologicznym miały wyższe ryzyko zaburzeń funkcji poznawczych. W grupie kontrolnej (zdrowe rodzeństwo) u 8% osób doszło do pogorszenia funkcji poznawczych. W grupie osób, które w dzieciństwie otrzymywały chemioterapią z powodu ostrej białaczki limfoblastycznej, częstość tego objawy wynosiła 14%, a u chorych na ostrą białaczkę limfoblastyczną poddanych dodatkowo radioterapii na obszar mózgowia – 26%. Pogorszenie funkcji poznawczych odnotowano u 17% osób po leczeniu chłoniaka Hodgkina i u 35% osób po leczeniu nowotworów ośrodkowego układu nerwowego.
Dodatkowo zauważono, że palenie papierosów, brak aktywności fizycznej oraz niski poziom wykształcenia zwiększały ryzyko zaburzeń funkcji poznawczych.
jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen
Wzrost masy ciała w młodym wieku zwiększa ryzyko zachorowania na raka gruczołu krokowego
Analiza danych ponad 250 tys. mężczyzn wykazała, że wzrost masy ciała o ponad 13 kg w okresie pomiędzy 17. a 29. rokiem życia zwiększa o 13% ryzyko zachorowania na agresywną postać raka gruczołu krokowego oraz o 27% ryzyko zgonu z tego powodu. Mężczyźni, którzy tyli 0,5 kg rocznie mieli, w porównaniu do osób ze stabilną masą ciała, o 10% większe ryzyko zachorowania na raka gruczołu krokowego i o 29% zgonu z tego powodu.
Wyniki tego badania przedstawiono podczas European Congress on Obesity 2023. Autorzy analizy podkreślają, że wzrost masa ciała jest, obok pozostałych czynników ryzyka rozwoju raka gruczołu krokowego (wieku, obciążenia rodzinnego i predyspozycji genetycznych), jedynym modyfikowalnym czynnikiem zależnym od chorego.
www.medscape.com
Kwas acetylosalicylowy zmniejsza ryzyko rozwoju zmian przednowotworowych jelita grubego u osób poniżej 50. roku życia.
W ostatnich latach gwałtownie wzrasta liczba zachorowań na raka jelita grubego wśród osób poniżej 50. roku życia. Ponad połowa z występujących w młodym wieku nowotworów inwazyjnych powstaje na podłożu zmian łagodnych – gruczolaków. Amerykańscy badacze przeprowadzili analizę oceniającą wpływ regularnego (np. dwa razy w tygodniu) stosowania niesterydowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) lub kwasu acetylosalicylowego (popularnej aspiryny) na częstość występowania gruczolaków jelita grubego wśród młodych osób.
U 32 tys. chorych, którzy wykonali kolonoskopię przed 50. rokiem życia, rozpoznano 1247 gruczolaków, w tym 290 z grupy wysokiego ryzyka. Regularne przyjmowanie NLPZ lub aspiryny zmniejszało ryzyko wystąpienia gruczolaków w młodym wieku o 15%, a zmian o wysokim stopniu ryzyka aż o 33%.
www.medscape.com
Zaburzenia funkcji tarczycy występują u połowy osób otrzymujących immunoterapię
Jednym z najczęstszych powikłań immunoterapii z zastosowaniem inhibitorów punktów kontrolnych jest niedoczynność tarczycy. W Chinach oceniono częstość jej występowania wśród chorych leczonych poza badaniami klinicznymi. Przeanalizowano dane 560 chorych na raka drobno- i niedrobnokomórkowego płuca, raka żołądka i raka wątroby. Większość chorych była w III i IV stopniu zaawansowania. Ocenę parametrów funkcji tarczycy wykonywano co trzy tygodnie.
Zaburzenia czynności tarczycy rozpoznano u ponad 50% chorych, z czego u 32% była to niedoczynność. Mediana czasu od rozpoczęcia immunoterapii do wystąpienia zaburzeń czynności tarczycy wyniosła 73 dni. W zdecydowanej większości powikłanie to miało niewielki stopień nasilenia. U zaledwie 4,2% wystąpił trzeci stopień toksyczności w pięciostopniowej skali.
Badanie potwierdziło również wcześniejsze obserwacje wskazujące, że osoby u których w trakcie immunoterapii doszło do zaburzeń czynności tarczycy, mają lepsze rokowanie i dłuższy czas całkowitego przeżycia.
academic.oup.com
Wybór kremu do opalania nie taki oczywisty
W wykładzie dr Taylor, inaugurującym tegoroczne Pigmentary Disorders Exchange Symposium, przedstawiono temat doboru kremu do opalania. Czynnikami wpływającymi na tę decyzję powinny być, m.in. typ skóry, ryzyko poparzenia słonecznego, przewlekłe choroby skóry, styl życia, rodzaj pracy, średnia liczba godzin codziennej ekspozycji na słońce oraz przyjmowane leki. Dr Taylor zacytowała wyniki badania ankietowego, wg którego 43% dermatologów „nigdy, rzadko lub sporadycznie” bierze pod uwagę typ skóry pacjenta w doborze kremu do opalania.
Według zaleceń, osoby z jasną karnacją (typ I, II i III wg klasyfikacji Fitzpatrick) powinny stosować kremy fotostabiline, chroniące przed światłem o długości fali 370 nm, co zapewnia ochronę przed promieniowaniem UVA2 i UVB. Dodatkowo powinny unikać przebywania na słońcu w godzinach 10-14, używać ubrania i akcesoria chroniące przed promieniowaniem UV oraz, w miarę możliwości, wybierać zacienione miejsca. U osób z jasną karnacją i podatnością na oparzenia słoneczne należy rozważyć wybór kremów z dodatkiem fotoliazy (enzymu biorącego udział w naprawie DNA) lub antyoksydantów.
Osoby z ciemną karnacją powinny pamiętać, że pomimo mniejszego ryzyko wystąpienia poparzeń słonecznych, są również narażone na rozwój nowotworów. Według badań u osób o ciemnej karnacji (typ V i VI wg Fitzparick) melanina na poziomie SPF 13 zapewnia naturalną ochronę, podczas gdy u osób o jasnej karnacji należy stosować filtry SPF 30.
Tradycyjne kremy do opalania zapewniają ochronę przeciwko UVA2 i UVB, nie chroniąc przed światłem widzialnym i UVA1. Aby pokryć również to spektrum, należy użyć pigmentowane kremy do opalania (zawierające min. 3% tlenku żelaza) lub zawierające antyoksydanty (witaminy A, C, E).
www.medscape.com, www.sciencedirect.com
Najnowsze wytyczne WHO odradzają stosowania słodzików
Zgodnie z nowymi zaleceniami World Health Organization (WHO) nie należy stosować słodzików w celu odchudzania się, zmniejszenia ryzyka wystąpienia cukrzycy, chorób serca czy nowotworów. Wytyczne oparto na wyniku systematycznego przeglądu ponad 280 badań przeprowadzonych u dzieci, dorosłych oraz kobiet w ciąży.
Krótkotrwałe stosowanie słodzików powoduje niewielki spadek masy ciała, nie wpływając na pozostałe parametry kardiometaboliczne, takie jak stężenie glukozy na czczo, insuliny, profil lipidowy czy ciśnienie tętnicze. Natomiast długotrwałe używanie słodzików nie wpływa na zmniejszenie ilości tkanki tłuszczowej, zwiększając jednocześnie ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. i chorób układu sercowo-naczyniowego, a także ryzyko zgonu. Nie wykazano jednoznacznie zwiększonego ryzyka zachorowania na nowotwory. Analiza badań przeprowadzonych wśród ciężarnych kobiet wykazała, że stosowanie słodzików zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu oraz wystąpienia otyłości u dziecka.
Zalecenia WHO dotyczą wszystkich populacji oprócz osób chorujących na cukrzycę. Nie odnoszą się do produktów kosmetycznych, higienicznych czy leków.
www.medscape.com
źródło: Onkoserwis – serwis onkologiczny dla dziennikarzy – Polska Liga Walki z Rakiem
PRZEJDŹ DO: ONKOSERWIS CZERWIEC 2023
