Onkoserwis – prezentujemy najnowsze doniesienia i interesujące newsy ze świata onkologii zebrane przez ekspertów Polskiej Ligii Walki z Rakiem. Przegląd aktualności onkologicznych opublikowanych na łamach prestiżowych serwisów i uznanych czasopism medycznych – wrzesień 2025.
Co nowego w onkologii? Zapraszamy do lektury!
Onkoserwis – wrzesień 2025
Czy palenie marihuany jest równie szkodliwe jak palenie tytoniu?
Większość badań i publikacji dotyczących działań niepożądanych marihuany skupia się na jej efektach neurologicznych i psychiatrycznych. Według francuskiej pulmonolożki Pauline Pradère zdecydowanie za mało mówi się o zwiększonym ryzyku raka płuca u osób używających kannabinoidów.
Wcześniejsze publikacje wykazały większy odsetek zmian przednowotworowych u osób palących marihuanę, porównywalny do zmian występujących u palaczy tytoniu. W kanadyjskim badaniu wykazano, że chorzy którzy wypalili ponad 50 jointów w wieku nastoletnim mieli ponad dwukrotnie wyższe ryzyko rozwoju raka płuca. Natomiast analiza danych 75 chorych na raka płuca w wieku poniżej 50 lat leczonych w trzech francuskich szpitalach wykazała, że 43% z nich było nałogowymi palaczami marihuany. Średnia liczba wypalanych przez nich jointów miesięcznie wynosiła 150. W porównaniu do palaczy tytoniu nowotwory u osób uzależnionych od kannabinoidów znajdowały się częściej w górnych płatach płuc, a czas trwania operacji i hospitalizacji był u nich dłuższy, najprawdopodobniej w związku z przewlekłymi uszkodzeniami miąższu płucnego.
Pradère przeprowadziła również wieloośrodkowe prospektywne badanie obejmujące 150 chorych na raka płuca młodszych niż 60 lat. 38% z nich paliło marihuanę, średnio cztery jointy dziennie, przez 26 lat. W porównaniu do palaczy tytoniu częściej występowała u nich rozedma, zaburzenia dyfuzji oraz gorzej rokujące podtypy histologiczne nowotworu (dane nieopublikowane).
Źródło: www.medscape.com
Palenie tytoniu w młodości przyspiesza biologiczne starzenie się organizmu
Nowe badania wskazują, że kontakt z tytoniem już w życiu płodowym oraz wczesne rozpoczęcie palenia papierosów może znacząco przyspieszać procesy starzenia się organizmu w dorosłości. Naukowcy przeanalizowali dane ponad 320 tysięcy osób, oceniając między innymi długość telomerów (markera starzenia komórkowego), wskaźniki kruchości organizmu, długość życia oraz ryzyko przedwczesnej śmierci. Okazało się, że osoby, które zaczęły palić w dzieciństwie, w wieku nastoletnim, a także po 18. roku życia, starzeją się biologicznie szybciej niż te, które nigdy nie paliły.
Wyniki te wyraźnie pokazują, jak niebezpieczne może być narażenie na dym tytoniowy zarówno przed narodzinami, jak i w dzieciństwie, oraz jak istotna jest wczesna i skuteczna profilaktyka antynikotynowa.
Źródło: www.mayoclinicproceedings.org
Czy muzykoterapia powinna być elementem terapii onkologicznych?
Muzykoterapia ma ugruntowaną pozycję w medycynie. Dotychczas udowodniono pozytywny wpływ m.in. tanga na objawy choroby Parkinsona, śpiewu chóralnego na przebieg demencji u osób z depresją czy muzyki na rehabilitację mowy u chorych po udarze mózgu. W bazie PubMed można znaleźć ponad 9000 publikacji dotyczących muzykoterapii, w tym 1500 badań klinicznych z randomizacją oraz 360 przeglądów systematycznych i metaanaliz.
W niedawno opublikowanej metaanalizie 150 przeglądów systematycznych dotyczących 3885 badań z randomizacją wykazano, że muzyka ma umiarkowany wpływ na chorych na nowotwory. Niestety, metodologia większości badań przeglądowych była niskiej jakości. W przeszłości wykazano również, że muzykoterapia może być bardzo skuteczna w leczeniu bólu nowotworowego.
Według badania z Psycho-Oncology muzyka zmniejsza u chorych na nowotwory zmęczenie, niepokój, objawy depresyjne, ból oraz obniża akcję serca i ciśnienie tętnicze krwi, a efekty te są zbliżone do efektów terapii poznawczo-behawioralnej.
Źródło: www.medscape.com, www.researchsquare.com pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Tauryna nie wydłuża życia, ale może sprzyjać rozwojowi białaczek
W 2023 roku w Science opublikowano wyniki badania, w którym wykazano, że suplementacja tauryny wydłuża życie myszom i małpom, a jej stężenie we krwi naturalnie spada wraz z wiekiem. Spowodowało to gwałtowny wzrost rynku suplementów z tauryną, w tym dodawanie jej do napojów energetycznych.
Jednak kolejna publikacja w tym samym czasopiśmie z czerwca bieżącego roku przeczy wcześniejszym doniesieniom. Według niej stężenie tauryny w ciele człowieka wcale nie spada wraz z wiekiem. Według Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności maksymalne bezpieczne dzienne spożycie tauryny wynosi 100 mg/kg masy ciała. Napoje energetyczne nie mogą zawierać jej więcej niż 4 g/litr.
Tauryna występuje naturalnie w mięsie, rybach, owocach morza i produktach mlecznych. Z kolei w badaniu z Nature wykazano, że tauryna może być związana z rozwojem i progresją białaczek. W związku z tym autorzy badania postulują, aby ograniczyć jej doustną suplementację, szczególnie wobec braku udowodnionych korzyści.
Źródło: www.science.org, www.nature.com
Jak grillować zdrowo?
Grillowanie jest jedną z popularniejszych form spędzania czasu latem. Niestety jest ono związane ze spożywaniem aluminium, rakotwórczych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych i heterocyklicznych amin aromatycznych oraz oparzeniami. Aby grillowanie było bezpieczniejsze, należy przestrzegać zaleceń opartych na dowodach naukowych.
Jak zdrowo grillować? Po pierwsze, należy unikać kapiącego tłuszczu, ponieważ powstaje z niego dym zawierający szkodliwe wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne. Należy również unikać używania aluminiowej folii i tacek, szczególnie w kontakcie ze słoną lub kwaśną żywnością. Zdrowszą opcją od grillowania na węglu są grille elektryczne i gazowe. Natomiast grillując tradycyjnie należy prawidłowo używać węgla. Węgiel powinien spalić się całkowicie przed położeniem na ruszt żywności. Zalecany jest naturalny węgiel drzewny lub brykiet. Z gazet, szyszek czy drewna żywiczego uwalniają się szkodliwe substancje chemiczne. Ruszt powinien być ustawiany najwyżej jak to możliwe.
Zamarynowanie żywności czosnkiem, tymiankiem, rozmarynem czy pieprzem cayenne może zmniejszyć ilość uwalnianych substancji rakotwórczych nawet o 74%. Należy unikać spożywania grillowanego mięsa. Bekon czy kiełbasa mogą być źródłem kancerogennych nitrozamin.
Źródło: www.medscape.com, www.uni-hohenheim.de
Zanieczyszczenie powietrza może zwiększać ryzyko nowotworów mózgu
W Neurology opublikowano wyniki duńskiego badania kohortowego, do którego włączono blisko 4 mln ludzi. Celem badania było określenie ewentualnego wpływu zanieczyszczonego powietrza na ryzyko wystąpienia nowotworu mózgu.
W trakcie badania u ponad 16 tys. chorych rozpoznano nowotwór mózgu, z których 37% stanowiły glejaki, 28% oponiaki, a 14% nowotwory nerwów czaszkowych. Narażenie na zanieczyszczenie powietrza pochodzące z ruchu ulicznego zwiększało ryzyko zachorowania na oponiaki. Podobnej zależności nie odnotowano dla glejaków.
Źródło: www.neurology.org
Kobiety z nadmierną masą ciała, u których rozwija się choroba układu krążenia, mają znacznie większe ryzyko raka piersi
Nadmierna masa ciała jest znanym czynnikiem ryzyka raka piersi. W Cancer opublikowano wyniki badania analizującego związek pomiędzy BMI u kobiet z chorobami układu krążenia lub cukrzycą a ryzykiem nowotworu. Analizie poddano dane blisko 170 tys. kobiet w wieku pomenopauzalnym włączonych do dwóch baz: European Prospective Investigation into Cancer oraz Nutrition and UK Biobank, u których wyjściowo nie stwierdzono raka piersi, chorób układu krążenia lub cukrzycy.
W trakcie 11-letniej obserwacji nowotwór rozpoznano u 6793 chorych. Okazało się, że wzrost BMI o 5 kg/m2 zwiększał ryzyko raka piersi o 31% z chorobami układu krążenia oraz o 13% u chorych bez takiego obciążenia. Podobnej zależności nie odnotowano wśród kobiet, u których rozpoznano cukrzycę typu 2.
Źródło: acsjournals.onlinelibrary.wiley.com
Hormonalna terapia zastępcza a ryzyko raka piersi u młodych kobiet
Dotychczas większość badań analizujących związek pomiędzy hormonalną terapią zastępczą a ryzykiem raka piersi dotyczyła kobiet po menopauzie. Nowe, międzynarodowe badanie z udziałem niemal 460 tysięcy kobiet w wieku 16–54 lat rzuciło światło na mniej poznaną grupę: kobiety stosujące hormony przed menopauzą, np. po operacjach ginekologicznych lub w okresie okołomenopauzalnym.
W ciągu średnio 8 lat obserwacji nowotwór piersi rozpoznano u 2% uczestniczek badania. Stosowanie terapii zawierającej wyłącznie estrogeny wiązało się z 14% spadkiem względnego ryzyka zachorowania na raka piersi, natomiast terapia łącząca estrogeny z progestagenami nieznacznie zwiększała to ryzyko, szczególnie przy stosowaniu dłuższym niż dwa lata (wzrost ryzyka o 18%) oraz u kobiet z zachowaną macicą i jajnikami (wzrost ryzyka o 15%). Zwiększone ryzyko dotyczyło głównie zachorowań na bardziej agresywne, hormononiezależne typy raka piersi.
Wyniki badania sugerują potrzebę indywidualnego podejścia w wyborze hormonalnej terapii zastępczej u młodych kobiet.
Źródło: www.thelancet.com/journals/lanonc
Nowotwory wyrostka robaczkowego coraz częstsze w młodszych pokoleniach
Nowotwory wyrostka robaczkowego to rzadki typ raka, który jednak coraz częściej występuje w Stanach Zjednoczonych, zwłaszcza wśród osób urodzonych po 1945 roku. Analiza danych z lat 1975–2019 wykazała, że zachorowalność wśród osób z rocznika 1980 była ponad trzykrotnie wyższa, a w roczniku 1985 aż czterokrotnie wyższa niż wśród osób urodzonych w 1945 roku. Przyczyny wzrostu zachorowalności pozostają nieznane.
Podobne trendy epidemiologiczne obserwuje się również w przypadku innych nowotworów przewodu pokarmowego, co sugeruje możliwość istnienia wspólnych czynników ryzyka wpływających na rozwój tych chorób.
Źródło: www.acpjournals.org
Większości przypadków raka wątroby można zapobiec
Według najnowszego raportu Komisji Lanceta aż trzem na pięć przypadków raka wątroby na świecie można by uniknąć dzięki ograniczeniu spożycia alkoholu, zmniejszeniu skali otyłości oraz zwiększeniu liczby szczepień przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Eksperci przewidują, że bez zdecydowanych działań liczba zachorowań i zgonów z powodu raka wątroby może się podwoić do 2050 roku.
Najszybciej rosnącymi przyczynami choroby są dziś stłuszczenie wątroby związane z otyłością oraz nadużywanie alkoholu. Komisja wzywa rządy do wdrażania skutecznych środków prewencji, takich jak powszechne szczepienia, podatki na cukier i alkohol oraz wcześniejsze wykrywanie chorób wątroby. Eksperci podkreślają, że w przeciwieństwie do wielu innych nowotworów, rak wątroby jest trudny w leczeniu, ale ma dobrze znane czynniki ryzyka, co stwarza realną szansę na skuteczną profilaktykę.
Źródło: www.thelancet.com
Zły stan zębów zwiększa ryzyko raka jamy ustnej
Analiza danych ponad 3200 osób z Indii wykazała silny związek pomiędzy złym stanem uzębienia a ryzykiem rozwoju raka błony śluzowej policzka, jednej z najczęstszych postaci raka jamy ustnej. Ryzyko zachorowania rosło wraz z liczbą zębów z próchnicą lub brakujących (od 53% do nawet 259%).
Z kolei osoby korzystające z leczenia stomatologicznego lub noszące protezy miały o około 40% mniejsze ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej. Wyniki te podkreślają, że codzienna higiena jamy ustnej oraz regularne wizyty u dentysty są istotnym elementem profilaktyki nowotworowej.
Źródło: www.nature.com
opracowanie: Onkoserwis – serwis onkologiczny dla dziennikarzy – Polska Liga Walki z Rakiem
PRZEJDŹ DO: ONKOSERWIS – SIERPIEŃ 2025
PRZESKOCZ DO: STRONA GŁÓWNA
