Czy wiesz, że układ odpornościowy człowieka ogrywa bardzo ważna rolę w profilaktyce i walce z chorobą nowotworową? Dowiedz się jak wzmacniać układ immunologiczny oraz naturalne siły obronne organizmu.
Każdego dnia około 70 milionów komórek obumiera w naszym ciele, a zastępuje je 70 milionów nowych. Każdemu podziałowi komórek towarzyszy mechanizm kopiowania genów. Jest on bardzo dokładny i nieomal perfekcyjny. Trzeba go jednak powtarzać bardzo często, blisko 800 razy na sekundę.
Biorąc pod uwagę liczbę podziałów komórkowych w ciągu całego naszego życia, pomyłki (mutacje DNA) są nie do uniknięcia i przytrafiają się tysiące razy. Natura przewidziała możliwość powstawania mutacji i wyposażyła nasz organizm w układ odpornościowy i mechanizmy obronne – system weryfikacji zapisu genetycznego oraz system korekcji dostrzeżonych błędów.
Układ odpornościowy a nowotwór
Organizm dorosłego człowieka liczy około miliona miliardów komórek. Są one zorganizowane w tkanki i narządy, które podejmują konkretne czynności w naszym ciele. Żadna z komórek nie jest wieczna, żyje zaledwie kilka dni lub tygodni, a potem umiera. Przez całe nasze życie we wszystkich organach zachodzi proces podziału komórek – poszczególne „cegiełki” przed swoją śmiercią dzielą się i dają początek komórkom potomnym, które je zastępują.
W przypadku kiedy normalna komórka przekształca się w komórkę nowotworową w zdrowym i silnym organizmie dochodzi do natychmiastowego uruchomienia systemu naprawczego DNA oraz zatrzymania całego cyklu komórkowego do czasu, aż defekty w DNA nie zostaną naprawione.
Kiedy jednak nasz system zabezpieczający jest niesprawny, proces przekształcania komórek w komórki nowotworowe nie zostaje w porę przerwany. Zbuntowane komórki nowotworowe wymykają się spod kontroli organizmu oraz systemu obronnego i zaczynają się w sposób niepohamowany dzielić, co prowadzi do rozwoju nowotworu.
Na raka nie można zachorować z dnia na dzień. Rozwój nowotworu w początkowej fazie może trwać nawet kilka lat. Rak jest wypaczeniem funkcji komórki naszego organizmu, która w pewnym momencie przestała wykonywać swoje zadania i wymknęła się spod kontroli. Stopniowo rozwija ona swoje złośliwe właściwości i niepohamowanie mnoży się, co umożliwia jej wniknięcie do sąsiedniej tkanki.
Zmianę zdrowych komórek w nowotworowe mogą wywoływać pochodzące spoza organizmu ataki substancji rakotwórczych (kancerogennych) lub zbyt duża ilość wolnych rodników. Na szczęście nie każda zmiana w obrębie komórki musi prowadzić bezpośrednio do powstania nowotworu złośliwego (nowotwór łagodny).
Każdy człowiek nosi w sobie komórki nowotworowe, nad którymi panuje sprawnie działający układ odpornościowy. To, czy staną się one kiedyś nowotworem złośliwym, zależy od sił obronnych naszego organizmu.
Guzek nowotworowy o średnicy 1 cm zawiera w sobie aż miliard upakowanych obok siebie komórek nowotworowych. Wszystkie one pochodzą od jednej komórki z uszkodzonym genem kontrolującym jej podział, które kiedyś wymknęła się spod nadzoru organizmu. Proces nowotworowy polega na niekontrolowanym namnażaniu komórki z uszkodzonym genem odpowiedzialnym za jej podział.
zobacz: CO TO JEST RAK?
Jak wzmacniać układ odpornościowy?
Rak nie jest tylko chorobą genów, ale także chorobą odporności. Rolą układu immunologicznego jest przeszukiwanie organizmu, identyfikacja przednowotworowych komórek oraz ich eliminacja. Jeśli jednak obrona odpornościowa danej osoby jest słaba, zbuntowane komórki, które wymknęły się spod kontroli organizmu mogą się bezkarnie mnożyć i formować w postać nowotworu.
Mechanizm wzmacniania układ odpornościowego organizmu wykorzystany jest w nowej kategorii lekarstw onkologicznych – tzw. immunoterapii.
Bitwy immunologiczne mogą odbywać się w każdym miejscu naszego organizmu i mogą być wytaczane przeciwko napastnikom z zewnątrz lub przeciwko naszym własnym zbuntowanym komórkom nowotworowym.
Organizm dysponuje pewną stała strukturą nazywaną układem limfatycznym, który współdziała z innymi częściami organizmu, takimi jak szpik kostny, grasica i śledziona. Praca zespołowa układu odpornościowego jest w dużej mierze kontrolowana przez przysadkę i nadnercze.
Układ immunologiczny i limfocyty
Ważnym elementem naszych sił obronnych jest również krew. Składająca się z osocza i zawieszonych w nim krwinek wyposaża nas w mobilne siły leukocytów, które są naszymi głównymi żołnierzami odpornościowymi. Gdy nasz układ odpornościowy jest w dobrej kondycji, produkujemy około 2000 nowych komórek odpornościowych na sekundę.
Te białe komórki krwi są obecne zarówno w limfie, jak i we krwi. Istnieją trzy typy białych krwinek: granulocyty, monocyty i limfocyty. Szczególnie ważne w kontekście ochrony przed nowotworami są trzy typy limfocytów – komórki typu T i B oraz NK (ang. natural killers). Te ostatnie są szczególnie ważne, ponieważ to one wyszukują i niszczą komórki nowotworowe.
Istotnym czynnikiem ryzyka powstania nowotworu złośliwego jest starzenie się organizmu. Im dłuższy okres życia, tym większe jest ryzyko wystąpienia niebezpiecznej mutacji genetycznej i tym dłuższy może być okres ekspozycji organizmu na czynnik rakotwórczy. U osób w starszym wieku mniej sprawnie działają w organizmie mechanizmy naprawcze oraz obronne, a układ odpornościowy gorzej radzi sobie z eliminacją komórek nowotworowych.
zobacz: PRZYCZYNY POWSTAWANIA RAKA
Jak wspomagać układ odpornościowy?
Sprawne działanie układu odpornościowego zależy od całej gamy składników odżywczych. Udowodniono, że regularne dostarczanie ich organizmowi wzmacnia jego odporność. Bioskładniki naszego jadłospisu mogą bezpośrednio wpływać na procesy naprawy DNA, mogą aktywizować, bądź usypiać nasze geny oraz wpływać na produkcje lub dezaktywację kancerogenów.
Naukowcom udało się udowodnić, że np. sok z grejpfrutów, czosnek czy czerwone wino mają potencjał w hamującym działaniu na enzymy uczestniczące w powstawaniu raka i obniżyć ryzyko rozwoju nowotworu.
Znane są również konkretne składniki odżywcze, których trwały niedobór w naszej diecie może zwiększać ryzyko rozwoju choroby nowotworowej:
- Witamina A pomaga utrzymać integralność przewodu pokarmowego, płuc i błony komórkowej, zapobiegając wtargnięciu obcych czynników do organizmu. Witamina A i beta-karoten są potężnymi przeciwutleniaczami.
- Witamina B5, B6 i B12 oraz kwas foliowy są niezbędne do produkcji antyciał i właściwego funkcjonowania limfocytów typu T, które odpowiedzialne są za walkę z komórkami nowotworowymi.
- Witamina C jest jednym z najważniejszych składników wzmacniających odporność i odgrywa kluczową rolę w jej wzmacnianiu. Jest odpowiedzialna m.in. za produkcję komórek typu T, które niszczą komórki nowotworowe.
- Witamina E poprawia funkcje komórek typu B i T („naturalnych zabójców”) oraz jest silnym antyoksydantem (przeciwutleniaczem)
- Selen, magnez, miedź, cynk biorą udział w procesie antyutleniania i wykazano, że wzmacniają odporność. Cynk jest istotny dla produkcji komórek odpornościowych i funkcjonowania komórek typu B i T, które niszczą nowotwór. Selen wzmacnia układ odpornościowy i współdziała z witaminą E.
- Wapń jest potrzebny komórkom odpornościowym do produkcji enzymów, które niszczą komórki nowotworowe.
- Cysteina jest ważna dla układu odpornościowego, głównie dlatego, że w organizmie zmienia się w glutation. Jego rola polega na detoksykacji toksyn – pod warunkiem jednak, że ma on do dyspozycji odpowiednią ilość cysteiny. Dobrym źródłem cysteiny są jajka, soja, orzechy, cebula i czosnek.
POLECAMY: DIETA W PROFILAKTYCE RAKA
Jest jeszcze wiele innych przeciwutleniaczy, które odgrywają dużą rolę we wzmacnianiu naturalnych sił odpornościowych naszego organizmu. Wśród nich wymienić należy m.in. antocyjany, koenzym Q10, karotenoidy czy tokotrienole.
Chociaż niektórzy pacjenci przypisują swoje wyleczenia z choroby nowotworowej zmianom w stosowanej diecie, nie uważa się, aby terapia żywieniowa sama w sobie mogła wyleczyć raka. Może jednak stworzyć w organizmie dobre warunki do uruchomienia jego własnych mechanizmów antynowotworowych do walki o przywrócenie zdrowia.
Co szkodzi do na układ odpornościowy?
Warto wspomnieć o stymulowaniu układu odpornościowego za pomocą odpowiedniego nastawienia psychicznego. Czynniki emocjonalne, takie jak wieloletnia skłonność do depresji lub trwałe noszenie w sobie negatywnych emocji, mogą tłumić układ odpornościowy i osłabiać działanie sił obronnych danej osoby przeciwko nowotworowi i innym chorobom.
Regularna aktywność fizyczna poprawia sprawność i funkcjonowanie układu odpornościowego, a dzięki redukującemu oddziaływaniu na tkankę tłuszczową w organizmie modyfikuje i łagodzi działanie pochodzących z niej estrogenów.
Nadmiar kilogramów i otyłość wykazują związek z rozwojem raka w wielu narządach. Regularna dawka ruchu, poza efektem wyszczuplającym, zapewnia więc działanie antynowotworowe.
POLECAMY: PROFILAKTYKA RAKA