W toku przeprowadzonych analiz udało się jasno wykazać, że w przypadku przedinwazyjnego raka szyjki macicy można uzyskać aż 99,9% wyleczeń. Podkreśla to rolę, jaką odgrywa znajomość wczesnych objawów raka szyjki macicy oraz szybka diagnostyka i wykrycie choroby na wczesnym etapie. Jak podkreślają eksperci – warto poddawać się badaniom profilaktycznym (przede wszystkim badaniu cytologicznemu). Regularne badania lekarskie mogą uchronić kobiety przed zachorowaniem na groźną chorobę, jaką jest rak szyjki macicy.

Rak szyjki macicy jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów wśród kobiet. Każdego roku na świecie odnotowuje się ok. 650 tys. nowych przypadków.

W raku szyjki macicy – analogicznie jak w przypadku wielu innych nowotworów ginekologicznych – wyższe zaawansowanie kliniczne w momencie rozpoznania choroby jest skorelowane z gorszym rokowaniem.

Rak szyjki macicy – co to za choroba?

Rak szyjki macicy jest obecnie czwartym pod względem częstości występowania nowotworem złośliwym wśród kobiet na świecie. W Polsce, na przestrzeni ostatnich 30 lat, obserwuje się powolny spadek liczby zachorowań. W 2022 roku zarejestrowano około 4 000 nowych przypadków.

Największa liczba zachorowań na nowotwór szyjki macicy przypada przede wszystkim u kobiet starszych — 50% przypadków stwierdza się u kobiet w wieku 60 lat i starszych. Jednak w ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby nowych zachorowań wśród młodszych kobiet począwszy od 30. roku życia.

Rak szyjki macicy wywodzi się najczęściej z nabłonka tak zwanej strefy przejściowej szyjki macicy. Kanał szyjki macicy jest wyścielony nabłonkiem gruczołowym, który przechodząc przez ujście zewnętrzne kanału zaczyna zmieniać się w nabłonek płaski. Z tego powodu najczęstszym typem histologicznym raka szyjki macicy jest rak płaskonabłonkowy (ok. 80 proc.) i znacznie rzadziej rak gruczołowy (ok. 10 proc.),

– Rak szyjki macicy, zaraz po raku piersi, raku trzonu macicy i raku jajnika, jest jednym z częstszych nowotworów u kobiet. W zależności od „dynamiki” rozwoju zmian nowotworowych dzielimy je na trzy grupy: zmiany dysplastyczne szyjki macicy, raka przedinwazyjnego oraz raka inwazyjnego. Dysplazja nie stanowi zagrożenia życia – wcześnie wykryta pozwala na całkowite wyleczenie. Nieleczona dysplazja szyjki macicy może niestety doprowadzić do rozwoju nowotworu złośliwego szyjki macicy. W momencie kiedy komórki dysplastyczne przekształcą się w komórki rakowe powstaje tzw. rak przedinwazyjny. Zmiany ograniczone są wyłącznie do nabłonka szyjki macicy. Jeżeli zaś komórki nowotworowe zaczną wnikać głębiej i przekroczą granicę nabłonka, to wtedy mamy do czynienia z rakiem inwazyjnym. W takich sytuacjach leczenie jest konieczne i niezbędne. Warto być wyczulonym na niepokojące objawy, aby nie przegapić symptomów choroby – tłumaczy dr n. med. Ewa Surynt – specjalista ginekolog, onkolog z Europejskiego Centrum Zdrowia Otwock.

Rak szyjki macicy rozwija się najczęściej w wyniku długotrwałego zakażenia wirusem HPV, który przenoszony jest drogą płciową.

Dlatego bardzo pomocne w tym kontekście są badania przesiewowe (skrinig) w kierunku raka szyjki macicy czyli badanie cytologiczne. Nowością na tym polu jest badanie HPV HR – test diagnostyczny wykrywający obecność DNA lub mRNA wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) o wysokim potencjale onkogennym

Na pytanie, co zrobić, aby poprawić wyniki leczenia raka szyjki macicy, należy odpowiedzieć: warto być wyczulonym na potencjalne objawy raka szyjki macicy, należy badać się regularnie, rozpoznawać nowotwór w możliwie wczesnej fazie i leczyć go w jak najniższym stopniu zaawansowania histologicznego.

PRZEJDŹ DO: TYDZIEŃ PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY

rak szyjki macicy objawy diagnostyka

Rak szyjki macicy – objawy

Stany przedrakowe i wczesne stadia zaawansowania raka szyjki macicy przebiegają bezobjawowo, a pojawiające się w wyższych stopniach zaawansowania objawy są niespecyficzne i często bywają mylone z innymi chorobami.

Symptomem raka szyjki macicy zgłaszanym przez kobiety w okresie przedmenopauzalnym jest krwawienie w czasie między miesiączkami. Dość często chore zgłaszają obfitsze miesiączki, krwotoki miesiączkowe i/lub krwawienie po stosunku.

W przypadku dobrego systemu badań profilaktycznych rak szyjki macicy zostaje najczęściej rozpoznany jako bezobjawowy. Brak charakterystycznych i znaczących objawów raka szyjki macicy we wczesnych stadiach choroby, przy jednoczesnym braku regularnych badań profilaktycznych, prowadzi często do cichego rozwoju nowotworu do zaawansowanej postaci, która ma zdecydowanie gorsze rokowania niż wcześnie wykryty (przedinwazyjny) rak szyjki macicy.

Zdarza się, że chore zgłaszają się do lekarza z objawami takimi jak niedrożność jelit lub niewydolność nerek spowodowana zablokowaniem odpływu moczu. Objawy te cechują zaawansowaną formę raka szyjki macicy.

Bardzo rzadko zdarzają się chore z prawidłowym wynikiem badania cytologicznego i zmianą w okolicy szyjki macicy jako jedynym objawem choroby nowotworowej. Rzadkimi objawami raka szyjki macicy są ból miednicy oraz cuchnąca wydzielina z pochwy.

Jak wyjaśnia dr n. med. Ewa Surynt – specjalista ginekolog, onkolog z Europejskiego Centrum Zdrowia Otwock – rak szyjki macicy początkowo nie daje żadnych objawów lub są one dyskretne i mało specyficzne (np. acykliczne krwawienia zwłaszcza po współżyciu). Najczęściej do rozpoznania choroby dochodzi przypadkowo w trakcie badania ginekologicznego. Wynika to z zaniedbania i braku systematycznych wizyt u ginekologa. W przypadku raka szyjki macicy kluczową ważną rolę odgrywa czas. Im szybciej zostaną zauważone pierwsze objawy wskazujące na to, że w szyjce macicy może rozwinąć się nowotwór, tym większe szanse, że uda się go w pełni pokonać. Zmiany może zauważyć jedynie lekarz ginekolog, bardzo istotne są więc regularne kontrole ginekologiczne. W trakcie takich wizyt przeprowadza się podstawowe badania takie jak: badanie ginekologiczne we wziernikach, USG narządu rodnego czy badanie cytologiczne szyjki macicy.

Symptomy nowotworu szyjki macicy

We wczesnych stadiach raka szyjki macicy objawy kliniczne choroby najczęściej nie występują albo są niespecyficzne:

  • krwawienia kontaktowe (np. po stosunku, badaniu ginekologicznym)
  • krwiste lub wodniste upławy
  • upławy o przykrym zapachu i brudnoszarym kolorze

W przypadkach jawnych klinicznie stwierdza się następujące objawy choroby:

  • ból w okolicy podbrzusza i miednicy
  • obrzęki kończyn dolnych
  • bolesne parcia na mocz i stolec
  • krew w moczy i stolcu
  • nadciśnienie
  • wodonercze najczęściej stwierdzane w USG jamy brzusznej
  • powstawanie przetok między pochwą a odbytnicą lub pęcherzem moczowym

ZOBACZ: PŁYNNA CYTOLOGIA LBC

nowotwory szyjki macicy

Guz szyjki macicy – przyczyny

Do czynników etiologicznych i czynników ryzyka raka szyjki macicy zalicza się przede wszystkim zakażenie onkogennymi typami HPV drogą kontaktów seksualnych. Wirus brodawczaka ludzkiego HPV odpowiada za ponad połowę przypadków raka szyjki macicy i neoplazji szyjki macicy.

Inne przyczyny mające wpływ na zwiększone ryzyko rozwoju raka szyjki macicy to:

  • wczesne rozpoczęcie życia seksualnego
  • duża liczba partnerów seksualnych
  • zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności HIV
  • immunosupresja
  • przeszczepy narządów
  • wieloletnie stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych
  • przewlekłe stany zapalane pochwy
  • palenie tytoniu

SPRAWDŹ TAKŻE: LECZENIE RAKA SZYJKI MACICY

Jak wykryć raka szyjki macicy?

Dzięki badaniom cytologicznym w ramach aktywnych programów skriningu lub w trakcie wizyt u ginekologów rozpoznaje się zmiany przednowotworowe lub wczesne (tzw. przedkliniczne) raki szyjki macicy niedające objawów klinicznych.

Po stwierdzeniu nieprawidłowego wyniku badania cytologicznego konieczne jest wykonanie badania kolposkopowego z pobraniem wycinków. Polega ono na dokładnym obejrzeniu szyjki macicy pod powiększeniem za pomocną kolposkopu czyli specjalnego mikroskopu, który pozwala zobaczyć zmiany niewidoczne gołym okiem.

Chora z objawami raka szyjki macicy wymaga biopsji w celu ustalenia szczegółowego rozpoznania i zaplanowania leczenia. Badanie cytologiczne w takim przypadku jest zbędne, a nawet mogłoby być mylące.

Konizacja, przeprowadzona po potwierdzeniu rozpoznania raka szyjki macicy w pobranym materiale, pozwala na ocenę wielkości zmian w obrębie szyjki macicy oraz dodatkowych czynników rokowniczych, np. naciekania przestrzeni naczyniowo-limfatycznych. Na podstawie badania histopatologicznego wyciętego fragmentu szyjki macicy można rozpoznać raka mikroinwazyjnego (stopień zaawansowania IA1, IA2) co może dodatkowo wskazywać na konieczność zweryfikowania stanu węzłów chłonnych wartowniczego czasie zabiegu chirurgicznego.

Rak szyjki macicy – diagnostyka i badania

Jeśli w przeprowadzonej kolposkopii podejrzewa się raka inwazyjnego, przeprowadza się biopsję z części pochwowej szyjki macicy i kanału szyjki macicy. W świetle obecnych standardów najlepiej zastosować metodę elektroresekcji za pomocą pętli koagulacyjnej.

– W przypadku nieprawidłowego wyniku badania cytologicznego często przeprowadzane zostaje badanie kolposkopowe. Wykonuje się je za pomocą specjalnego aparatu wyposażonego w lupę, która umożliwia oglądanie szyjki macicy w od 3 – 40 krotnym powiększeniu. W ten sposób lekarz może określić stan nabłonka szyjki czy też jego strukturę. Dopiero po przeprowadzeniu wszystkich niezbędnych badań i otrzymaniu potwierdzenia w postaci wyniku histopatologicznego możliwe jest ustalenie ostatecznej diagnozy oraz podjęcie odpowiedniego leczenia. Jeżeli kobieta dba o swoje zdrowie i regularnie poddaje się kontrolnemu badaniu ginekologicznemu, może czuć się spokojnie, że nie przeoczy niepokojących zmian – tłumaczy dr n. med. Ewa Surynt – specjalista ginekolog, onkolog z Europejskiego Centrum Zdrowia Otwock.

Po potwierdzeniu inwazyjnego raka szyjki macicy, należy wykonać badania obrazowe w celu uzyskania informacji o wielkości guza oraz rozległości choroby, zajęciu węzłów chłonnych, miejscowym naciekaniu oraz ewentualnej obecności przerzutów odległych.

Diagnostyka onkologiczna dysponuje obecnie szerokim wachlarzem metod diagnostycznych służących do oceny narządów miednicy. Do podstawowych metod wykrywania i oceny stopnia zaawansowania raka szyjki macicy należą klasyczna ultrasonografia z wykorzystaniem sond przezbrzusznych oraz dopochwowych, ultrasonografia dopplerowska, radiologia konwencjonalna, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny MRI.

Badanie rezonansem MR szyjki macicy pozwala otrzymać informacje dotyczące wielkości i zasięgu guza, obecności nacieku na parametrium oraz pozostałych narządach miednicy, a także oceny węzłów chłonnych. Podanie środka kontrastowego podczas MR nie jest niezbędne do oceny rozległości zmiany, może być jednak pomocne w ocenie nacieku na perimetrium.

Objawy raka szyjki macicy w badaniu rezonansem magnetycznym w przypadku nowotworu w stadium IA są niewidoczne podczas tego badania. W stadiach bardziej zaawansowanych naciek nowotworowy wykazuje podwyższony sygnał w obrazach T2-zależnych, w stosunku do prawidłowo hipointensywnego zrębu. Zmiany w stadium II na wyniku badania rezonansem magnetycznym przekraczają zakres szyjki. Guz nowotworowy w stadium IIIA nacieka na 1/3 pochwy. Stadium IVB raka szyjki macicy to rozsiew do odległych narządów – przerzuty raka do mózgu, płuc, kości i węzłów chłonnych.

Swoje miejsce w algorytmie badań nowotworów mają również spektroskopia i pozytonowa tomografia emisyjna PET. Należy podkreślić, że obrazowe badania diagnostyczne raka szyjki macicy, a zwłaszcza jej zmian nowotworowych, są metodą pomocniczą i raczej nie służą do wykrywania zmian patologicznych (służy temu badanie cytologiczne), ale do określania rozległości i stopniowania guza nowotworowego.

Decyzja dotycząca sposobu leczenia raka szyjki macicy i zaplanowania optymalnej terapii zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania i rozległości choroby. Im wcześniej postawione rozpoznanie (i wdrożone leczenie), tym lepsze rokowanie.

Decydując się na leczenie w danym ośrodku onkologicznym, warto mieć na uwadze, czy jest w nim dostęp do wszystkich niezbędnych specjalistów (ginekologa lub ginekologa onkologa, radioterapeuty i onkologa klinicznego) oraz różnych metod terapeutycznych (chirurgia, radioterapia, leczenie systemowe – programy lekowe).

PRZEJDŹ DO: NOWOTWORY GINEKOLOGICZNE

ZOBACZ: STRONA GŁÓWNA