W dniach 20-26 stycznia 2025 r. obchodzony jest Europejski Tydzień Walki z Rakiem Szyjki Macicy. Jego celem jest zwrócenie uwagi kobiet na to, jak ważne są regularne badania cytologiczne i ginekologiczne. To doskonała okazja, aby odwiedzić ginekologa oraz dowiedzieć się więcej o kobiecych nowotworach, a także zachęcić do szczepień przeciw wirusowi HPV.

Rak szyjki macicy nadal pozostaje istotnym problemem społecznym – prawie ¾ chorych w Polsce ciągle umiera z jego powodu. To ponad 1500 osób rocznie.

Europejski Tydzień Profilaktyki Raka Szyjki Macicy to również doskonały moment, aby zauważyć i docenić ostatnie decyzje Ministerstwa Zdrowia: zmiany na najnowszej liście refundacyjnej i wprowadzenie dodatkowej opcji terapeutycznej dla chorych na raka szyjki macicy (RSM), jaką jest immunoterapia stosowana w 2 i 3 linii leczenia oraz projekt nowych badań przesiewowych w kierunku wykrycia wirusa brodawczaka ludzkiego (test HPV DNA HR).

Rak szyjki macicy jest w Polsce często diagnozowany w zaawansowanym stadium. Ten trend może ulec zmianie tylko wówczas, jeśli więcej kobiet będzie korzystało z bezpłatnych badań przesiewowych oraz społeczeństwo będzie zaszczepione przeciw wirusowi HPV.

Główne czynniki ryzyka raka szyjki macicy:

  • infekcje wirusem brodawczaka ludzkiego o wysokim potencjale onkogennym (HR HPV),
  • wiek (zachorowalność zwiększa się wraz z wiekiem),
  • wczesne rozpoczęcie życia seksualnego,
  • duża liczba porodów,
  • palenie papierosów,
  • stwierdzona wcześniej zmiana patologiczna w badaniu cytologicznym,
  • partnerzy seksualnie niemonogamiczni- w przypadku infekcji HPV ryzyko zachorowania wzrasta 20-krotnie.

Europejski Tydzień Profilaktyki Raka Szyjki Macicy – postaw na profilaktykę

Przed zakażeniem HPV może uchronić szczepionka. Szczepienie jest najskuteczniejsze, jeśli zostanie przeprowadzone przed potencjalnym narażeniem na zakażenie HPV, do którego dochodzi przede wszystkim drogą kontaktów seksualnych. Dlatego ideałem jest szczepienie zarówno dziewczynek, jak i chłopców przed rozpoczęciem współżycia, ale zalecane jest szczepienie również osób starszych, także tych, które współżycie już podjęły.

Od 1 września 2024 r. szczepienia w ramach powszechnego programu szczepień przeciw HPV dostępne są dla dzieci i młodzieży w wieku od 9 do ukończenia 14 roku życia. Szczepienia przeciw HPV w ramach programu podawane są w dwóch dawkach. Odstęp między tymi dawkami w programie wynosi od 6 do 12 miesięcy.

17 stycznia 2025 roku do konsultacji społecznych został złożony projekt programu „Profilaktyka raka szyjki macicy” przygotowany przez Ministerstwo Zdrowia, który zakłada, że w ramach badań przesiewowych zostanie wykonany test HPV DNA HR oraz cytologia na podłożu płynnym.

Z ogromnym zadowoleniem przyjęliśmy tę decyzję Ministerstwa Zdrowia. To krok milowy w profilaktyce raka szyjki macicy. Test pozwoli na identyfikację konkretnych typów wirusa HPV, który jest odpowiedzialny za zachorowanie na ten nowotwór mówi Anna Kupiecka, prezeska Fundacji Onkocafe.

Badanie będzie wykonywane u kobiet w wieku 25–64 lat. W przypadku ujemnego wyniku testu HPV DNA HR, badanie będzie zalecane co 5 lat. W przypadku wyniku dodatniego, zostanie wykonywana cytologia na podłożu płynnym (LBC). Jeśli cytologia wykryje zmiany na szyjce macicy, pacjentka zostanie skierowana na dodatkowe badania w ramach pogłębionej diagnostyki.

Obecnie podstawowym świadczeniem finansowanym przez NFZ w ramach Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy jest cytologia klasyczna. Kobiety w wieku od 25 do 64 roku życia mogą wykonać ją bezpłatnie raz na trzy lata, a kobiety obciążone czynnikami ryzyka – raz w roku.

Rak szyjki macicy – nowe możliwości leczenia

Z szacunków wynika, że u ok. 80% pacjentek z zaawansowanym rakiem szyjki macicy choroba powróci w ciągu 2-3 lat od diagnozy pierwotnej. Tym bardziej ważne jest, aby miały one dostęp do skutecznego leczenia. Początek roku przyniósł dobre informacje dla pacjentek ze stwierdzonym nawrotem choroby.

Od 1 stycznia 2025 roku pacjentki z zaawansowanym i nawrotowym rakiem szyjki macicy mają dostęp do kolejnego leku stosowanego w immunoterapii – cemiplimabu w 2 i 3 linii leczenia, o ile wcześniej immunoterapii nie otrzymały.

Immunoterapia jest wykorzystywana w wielu nowotworach. Układ immunologiczny człowieka broni jego organizm przed chorobami i atakuje nieprawidłowe komórki, w tym komórki nowotworowe. Zdarza się, że komórki nowotworowe są zdolne do tego, aby uniknąć ataku układu immunologicznego, co oznacza, że są odporne na podawane leczenie i przestaje ono być skuteczne.

Zaawansowany rak szyjki macicy jest chorobą trudno leczącą się a nawrotowy staje się chorobą przewlekłą, nieuleczalną. Od zeszłego roku pacjentki w Polsce mają dostęp do immunoterapii refundowanej przez NFZ, a od niedawna również w 2-giej i 3-ciej linii leczenia o ile wcześniej takiego leczenia nie otrzymały. Leczenie drugiego i kolejnego rzutu w zaawansowanym i przerzutowym raku szyjki macicy jest trudne i dobrze, że mamy dostępne leki skuteczniejsze i lepiej tolerowane niż standardowa chemioterapia. To szansa na dłuższe życie dla większej liczby chorychmówi dr n. med. Beata Paulina Maćkowiak-Matejczyk, Koordynator Oddziału Onkologii Ginekologicznej Białostockiego Centrum Onkologii.

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ: RAK SZYJKI MACICY

pink lips project rak szyjki

Pink Lips Project 2025

Pink Lips Project to jeden z czołowych projektów organizowanych co roku przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów Medycyny IFMSA-Poland. Z okazji Europejskiego Tygodnia Profilaktyki Raka Szyjki Macicy studenci i studentki medycyny przygotowują kampanię, celem której jest szerzenie wiedzy nt. czynników wpływających na rosnącą liczbę zachorowań na raka szyjki macicy oraz możliwości wczesnego wykrycia choroby i szczepień ochronnych.

Poprzez przeprowadzanie m.in. warsztatów, akcji społecznych i webinarów w ramach projektu Pink Lips Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów Medycyny IFMSA-Poland promuje regularne badanie się i wspiera inicjatywę szczepień ochronnych.

Naszym celem jest zwiększenie świadomości społeczeństwa na temat raka szyjki macicy. Szczególnie w tym roku, oprócz promowania wykonywania regularnej cytologii, chcemy zachęcać młode osoby do zaszczepienia się przeciwko HPV oraz szerzyć wiedzę o wirusie i negatywnych konsekwencjach zakażenia. Wierzymy, że dzięki dużej wartości zarówno merytorycznej, jak i społecznej nasze działania stanowią idealną okazję do poszerzenia swojej wiedzy.

Działamy aż w 20 miastach w Polsce organizując przeróżne wydarzenia. W tym roku planujemy m.in. stoiska edukacyjne na uczelniach, w galeriach handlowych, warsztaty taneczne oraz samoobrony z krótką prelekcją dot. raka szyjki macicy, podświetlanie budynków na różowo oraz wiele wartościowych informacji udostępnianych na mediach społecznościowych wraz z corocznym konkursem #pinklipschallenge.

ZOBACZ: NOWOTWORY GINEKOLOGICZNE