Co druga osoba zmagająca się z przewlekłym bólem choruje również na depresją. Dotyka ona co trzeciej osoby z rakiem, co dziesiątej z chorą tarczycą lub z cukrzycą. Depresja może towarzyszyć bardzo wielu innym chorobom. Nieleczona zagraża życiu i obniża rokowania w wielu chorobach współtowarzyszących.

Poniższy artykuł pochodzi z magazynu edukacyjnego Twarze Depresji.
autorzy: Anna Morawska-Borowiec, Jakub Borowiec.

Depresja – „ukryty symptom” wielu chorób

Pacjenci i ich rodziny nierzadko bagatelizują objawy depresji. Pokutuje niesłuszne przekonanie, że chory na raka miesiącami jest smutny i płacze, bo jest poważnie chory. Często wydaje się, że to normalne, że tak się zachowuje. Zakłada się, że źle się czuje z powodu choroby, od chemioterapii, czy po operacji, która pogorszyła komfort jego życia.

Ponadto pacjenci żyją w permanentnym stresie. Nawet pod udanym zabiegu, przez co najmniej pięć lat, sprawdzając regularnie, czy mają przerzuty, czy udało im się ostatecznie wygrać z rakiem.

W przebiegu choroby onkologicznej pojawiają się liczne stresory – wśród nich: zmiany wyglądu czy inne znaczące dla funkcjonowania zmiany pooperacyjne, pogorszenie kondycji i statusu materialnego, gdy trzeba zrezygnować z pracy. To wszystko może doprowadzić do zachorowania na depresję. Tej drugiej choroby nigdy nie można bagatelizować.

Depresji mogą towarzyszyć myśli samobójcze i – nie leczona – zagraża życiu. Ponadto znacząco obniża szansę na wygraną walkę z rakiem, dlatego osoba walcząca z chorobą nowotworową, jeśli ma objawy depresji trwające co najmniej dwa tygodnie, powinna pilnie uda się do lekarza psychiatry.

Objawy depresji

Objawy, które powinny niepokoić to: obniżony nastrój, brak energii, utrata zainteresowań, anhedonia (niemożność odczuwania przyjemności), brak apetytu, bezsenność, obniżona samoocena, myślenie o całym swoim życiu w czarnych kolorach, a także myśli samobójcze.

Ten ostatni symptom wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem psychiatrą. Pozostałe objawy muszą utrzymywać się co najmniej przez dwa tygodnie, by była konieczność kontaktu ze specjalistą.

Depresja a rak

Depresja bywa nazywana „ukrytym symptomem” zaawansowanego raka, ponieważ nawet 80% objawów psychologicznych u chorych onkologicznie może pozostać niezauważonych. Nierzadko tak pacjenci, jak i lekarze lekceważą stronę psychologiczną tej choroby, uznając, że jest ona trywialna w obliczu postępującego raka. Ponadto objawy takie jak zmęczenie, zaburzenia snu czy utrata wagi, które są symptomami depresji powszechnie występują wśród chorych onkologicznie, czyniąc diagnozę depresji jeszcze trudniejszą.

Obserwacje kliniczne dowodzą, że diagnoza nowotworu niezależnie od stadium i prognozy dla pacjenta generuje stres większy niż jakakolwiek inna choroba. Udział osób z depresją wśród pacjentów nowotworowych może być nawet trzy razy wyższej niż w ogólnej populacji.

Prawie połowa pacjentów onkologicznych na oddziałach paliatywnej terapii może mieć jej objawy. Istotnym czynnikiem jest wiek pacjenta. Najbardziej narażone są starsze osoby. Również występowanie przerzutów i bólów nowotworowych sprawia, że nawet trzykrotnie częściej u pacjentów występują objawy depresji.

Co ważne, badania sugerują, że poza oczywistymi powodami psychologicznym i społecznym występowanie depresji u pacjentów z rakiem może mieć mechanizm biologiczny. Zniszczenie tkanek przez komórki nowotworowe, procedury chirurgiczne, chemioterapię czy radioterapię prowadzi do licznych ognisk zapalnych, co z kolei powoduje zaburzenia gospodarki hormonalnej i poziomu neuroprzekaźników w mózgu. A z depresją wiąże się zbyt niski poziom neuroprzekaźników: dopaminy, noradrenaliny i serotoniny.

twarze depresji

Depresja a cukrzyca

Cukrzyca jest jedną z głównych chorób cywilizacyjnych XXI wieku. Dotyka co dziesiątą osobę na świecie. Mówi się o niej: „cichy zabójca”, bo – nieleczona – niszczy narządy wewnętrzne.

Życie chorych na cukrzycę, którzy się leczą, upływa w permanentnym stresie. Wciąż muszą mierzyć poziom cukru, liczyć liczbę węglowodanów w posiłkach. Próbują się uśmiechać, gdy na imprezie urodzinowej pojawia się tort, i odpowiadać: „Za tort dziękuję, nie mam ochoty”. Zdarza się, że pacjent z cukrzycą pomyli się i wstrzyknie sobie za dużo jednostek insuliny. Wówczas musimy szybko jeść coś słodkiego, by nie stracić przytomności od niedocukrzenia. Taka sytuacja może grozić nawet śpiączką.

Chory z cukrzycą żyje w ogromnym stresie, dlatego depresja dotyka osoby z cukrzycą typu pierwszego nawet trzykrotnie częściej, a typu drugiego – dwukrotnie częściej w porównaniu z ogółem populacji. I w drugą stronę: u osób chorujących na depresję częściej rozwija się cukrzyca typu drugiego.

Warto przypomnieć wnioski, do których doszli norwescy naukowcy: zarówno osoby z cukrzycą, jak i z depresją są mniej aktywne fizycznie i mają wyższy BMI (stosunek wagi do wzrostu) niż osoby zdrowe. Nieleczona depresja może prowadzić do zaprzestania leczenia cukrzycy, braku apetytu i utraty masy ciała. Zagraża zdrowiu i życiu i trzeba ją leczyć.

To ważne, że mówimy coraz głośniej o aspektach psychicznych towarzyszących cukrzycy. Cieszy nas, że w Krakowie powstała pierwsza w Polsce poradnia psychosomatyczna dla pacjentów z cukrzycą typu pierwszego. To bardzo ważne, że pacjenci mogą tam szukać pomocy.

Depresja a choroby serca

Pacjenci z depresją po zawale mają dwukrotnie większe ryzyko zgonu niż pacjenci bez depresji w trakcie obserwacji – wynika z badań opublikowanych w European Heart Journal — Quality of Care & Clinical Outcomes. Z kolei włoskie badanie przeprowadzone na ponad 48 tysiącach pacjentów z wadą serca doprowadziło do wniosku, że depresja może mieć istotny wpływ na pogorszenie rokowań.

Depresja a przewlekły ból

Podobnie jest w przypadku pacjentów z innymi chorobami współistniejącymi. Depresja bardzo często towarzyszy przewlekłym chorobom bólowym. Dowiedziono, że może ona obniżać próg odczuwania bólu. Wzmacniając jego działanie może wpędzić pacjenta w zaklęty krąg, gdzie ból i depresja wzmacniają się wzajemnie.

Mechanizm ich współistnienia nie jest do końca wyjaśniony, jednak badania wskazują, że długotrwałe odczuwanie bólu i depresja powodują zmiany w pokrywających się obszarach mózgu i centralnego układu nerwowego. Naukowcy udowodnili, że leczenie objawów depresji w tym stosowanie leków antydepresyjnych, może wpływać pozytywnie na zmniejszanie intensywności chronicznie odczuwanego bólu.

Twarze depresji – farmakoterapia i psychoterapia

W każdej edycji naszej kampanii „Twarze depresji. Nie oceniam. Akceptuję.” przypominamy, że połączenie farmakoterapii i psychoterapii jest najskuteczniejszą formą walki z depresją. Lekarze odpowiednim do leczenia depresji jest psychiatra. Do niego nie potrzeba skierowania. Ważne również, by zapisać się na psychoterapię najlepiej w nurcie poznawczo-behawioralnym, ponieważ ci specjaliści, jak wskazują liczne badania, najskuteczniej pomagają osobom z depresją.

SPRAWDŹ: JAK TO JEST MIEĆ DEPRESJĘ?

Pomoc dla chorych na raka i depresję

Szacuje się, że co trzecia osoba chorująca na raka zmaga się również z depresją. Tę drugą – nie mniej niebezpieczną chorobę – również trzeba leczyć.

Specjaliści fundacji Twarze depresji – dzięki wsparciu finansowemu Nationale-Nederlanden Polska – w ramach kampanii Rak? To nie tak! udzielają bezpłatnej, zdalnej pomocy psychologicznej osobom, które chorują lub chorowały na nowotwór, ich bliskim, a także osobom zdrowym zainteresowanym profilaktyką onkologiczno-psychologiczną.

W ramach programu od połowy czerwca 2021 roku do dziś udało się zrealizować blisko 800 bezpłatnych, zdalnych konsultacji, z których skorzystały osoby z chorobami nowotworowymi, po przebytej chorobie nowotworowej oraz ich rodziny.

To realna pomoc okazała się bardzo ważna, bo do tradycyjnych poradni psychoonkologicznych ustawiają się kolejki. W fundacji Twarze depresji wystarczy zapisać się przez stronę, a po wysłaniu formularza zgłoszeniowego, przedstawiciel fundacji zadzwoni i zaproponuje termin konsultacji dogodny dla pacjenta. Wideokonsultacje odbywają się przez Skype, WhatsApp lub – jeśli nie ma możliwości na wideokonsultację, również telefonicznie.

Więcej na: www.twarzedepresji.pl

PRZEJDŹ DO: PSYCHOLOGIA