Onkoserwis – publikujemy kolejną serię interesujących doniesień i ważnych newsów ze świata onkologii, które zostały zebrane przez ekspertów Polskiej Ligii Walki z Rakiem. Przegląd wiadomości onkologicznych opublikowanych na łamach prestiżowych czasopism i serwisów medycznych – sierpień 2024.
Zapraszamy do lektury!
Onkoserwis – sierpień 2024
Wydajność sztucznej inteligencji coraz bliższa człowiekowi
Rozwój technologii badań obrazowych, w szczególności tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego, wymaga od radiologów coraz węższej specjalizacji oraz wydłuża czas oceny pojedynczego badania. W retrospektywnym badaniu oceniono możliwość zastosowania w radiologii sztucznej inteligencji (artificiall inteligence, AI), np. ChatGPT.
Analizie poddano 200 opisów zdjęć rentgenowskich, tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego. Do połowy z nich celowo wprowadzono 150 najczęstszych rodzajów błędów, takich jak pominięcie opisu patologii, błędy literowe i składniowe czy pomyłki dotyczące stron ciała. O ponowną ocenę badań poproszono sześciu radiologów o różnym poziomie doświadczenia zawodowego, analizując je równolegle z użyciem ChatGPT. Wydajność AI rosła wraz z liczbą ocenionych badań, osiągając pod koniec poziom człowieka. Wskaźnik wykrywania błędów wyniósł 82,7% dla AI, 89,3% dla starszych radiologów oraz po 80,0% dla asystentów i rezydentów. Różnice te nie były istotne statystycznie. ChatGPT potrzebował istotnie mniej czasu na wykrycie błędów – średnio 3,5 sekundy, w porównaniu do 25,1 sekund potrzebnych radiologom (P < .001). Użycie AI było również tańsze niż praca lekarzy (P < .001).
źródło: pubs.rsna.org
Stopień oczyszczenia jelita grubego wpływa na wynik kolonoskopii
Austriaccy badacze ocenili stopień oczyszczenia jelita grubego podczas ponad 335 tys. kolonoskopii wykonanych w Austrii w latach 2012-2022. Stopień oczyszczenia jelit oparty na skali Aronchick oceniono jako bardzo dobry, dobry, wystarczający, słaby i zły u odpowiednio 37%, 48%, 11%, 3% i 1% badanych. Wraz z gorszym przygotowaniem do badania istotnie spadała czułość wykrywania polipów, osiągając w grupie osób z nieoczyszczonym jelitem ok. 50%.
Ryzyko zgonu z powodu raka jelita grubego było dwukrotnie wyższe dla chorych z oczyszczeniem wystarczającym i słabym oraz czterokrotnie wyższe u osób źle przygotowanych do badania w porównaniu do osób z bardzo dobrym i dobrym przygotowaniem do badania. Skumulowana 10-letnia umieralność z powodu raka jelita grubego wynosiła 0,14% w przypadku bardzo dobrego lub dobrego przygotowania jelita grubego i 0,41% w przypadku przygotowania wystarczającego i słabego.
źródło: journals.lww.com/ajg
ChatGPT nie jest jeszcze gotowy do wykrywania w dermatoskopii czerniaków
We wrześniu ubiegłego roku ChatGPT otrzymał nową funkcjonalność analizy obrazów, w tym zdjęć wykonywanych np. podczas dermatoskopii. Holenderscy badacze opisali w Journal of the American Academy of Dermatology swoje doświadczenia z użyciem tego narzędzia w diagnostyce czerniaka. Analizie poddano sto zdjęć z International Skin Imaging Collaboration, przedstawiających czerniaki oraz łagodne zmiany barwnikowe.
ChatGPT poproszono o postawienie trzech rozpoznań, z malejącym prawdopodobieństwem. Pierwsze z nich porównano z wynikiem badania histopatologicznego. Oceniono również, czy prawidłowe rozpoznanie zawarte było w jednej z trzech odpowiedzi sztucznej inteligencji (AI) oraz zdolność ChatGPT do różnicowania zmian złośliwych i łagodnych. Czułość i swoistość najbardziej prawdopodobnej diagnozy wyniosły odpowiednio 32% i 40%. Prawidłowe rozpoznanie znajdowało się w jednej z odpowiedzi AI w 55% przypadków przy 56% czułości i 53% swoistości. Czułość, swoistość i dokładność odróżniania przez ChatGPT zmian złośliwych od łagodnych wynosiły odpowiednio 46%, 78% i 62% dla rozpoznania uznanego za najbardziej prawdopodobne oraz 78%, 47% i 62% dla wszystkich trzech rozpoznań zaproponowanych przez chatbota.
Wydajność ChatGPT Vision jest znacznie niższa niż zatwierdzonych algorytmów AI rozpoznających czerniaki z obrazów dermatoskopowych, co tymczasem nie pozwala na kliniczne zastosowanie tego rozwiązania.
źródło: www.jaad.org
Większość medycznych postów w mediach społecznościowych tworzą osoby niezwiązane z medycyną
Media społecznościowe odgrywają istotną rolę w kształtowaniu postaw zdrowotnych młodych ludzi. Brak kontroli nad publikowaną tam zawartością powoduje, że są one często niezgodne z aktualną wiedzą medyczną. W Journal of Drugs and Dermatology opublikowano wyniki analizy filmików z TikTok’a poruszających tematykę ochrony przeciwsłonecznej.
Wyszukano po 100 najpopularniejszych postów z oznaczeniami #sunscreen, #sunprotection, #spf, #skincancer i #skinprotection opublikowanych w dniach 25-27.08.2023. Autorami filmów były najczęściej blogerki związane z branżą urody (38,7%) oraz chorzy/konsumenci (33,7%). Dermatolodzy przygotowali zaledwie 16,6% filmików.
Analizowane filmiki odtworzono ponad 980 mln razy, z czego 51,% stanowiły publikacje blogerek, a tylko 12,7% dermatologów. 21 postów było sponsorowanych, w tym 7 stworzonych przez dermatologów.
źródło: jddonline.com
Leczenie immunosupresyjne chorych na nieswoiste zapalenie jelit nie zwiększa ryzyka nowotworów
Nieswoiste zapalenia jelit (IBD) są grupą przewlekłych chorób zapalnych przewodu pokarmowego (głównie jelita grubego i cienkiego) rozwijających się na podłożu autoimmunologicznym. Wśród tych chorób najczęstszymi są wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskieg-Crohna. W ich leczeniu często stosuje się leki immunosupresyjne.
W prospektywnym badaniu opublikowanym w czasopiśmie Clinical Gastroenterology and Hepatology sprawdzono, czy chorzy z IBD po leczeniu onkologicznym mają wyższe ryzyko rozwoju kolejnego nowotworu lub wznowy w przypadku stosowanych w IBD leków immunosupresyjnych. W badaniu wzięło udział 305 chorych, których średni wiek w chwili rozpoznania IBD wynosił 32 lata, a rozpoznania nowotworu 52 lata. W trakcie trwającej 4,8 lat obserwacji 210 chorych otrzymało leczenie immunosupresyjne, a u 46 rozpoznano nowotwór (u 25 osób kolejny, a u 21 wznowę). Zauważono większą zachorowalność na nowotwory u osób leczonych immunosupresyjnie, jednak wynik ten nie był statystycznie istotny.
źródło: www.cghjournal.org
Telefoniczne wsparcie pomaga osobom po przeszczepieniu szpiku kostnego
Osoby po allogenicznym przeszczepieniu szpiku kostnego są narażone na przewlekły stres związany z działaniami niepożądanymi leczenia oraz możliwością wznowy nowotworu. W badaniu opublikowanym w Journal of the National Comprehensive Cancer Network sprawdzono, czy telefoniczne wsparcie udzielane osobom po przeszczepieniu szpiku kostnego przynosi korzystne efekty.
35 chorych przydzielono do grupy z telefoniczną interwencja psychologiczną, a 35 do grupy kontrolnej. Osoby z pierwszej grupy przez 9 tygodni co tydzień odbywały telefoniczną rozmowę z psychologiem, w trakcie której edukowano je jak odczuwać radość i wdzięczność oraz zachęcano do regularnej aktywności fizycznej. Po 9 i 18 tygodniach oceniano u pacjentów m.in. poziom stresu, wdzięczności, jakości życia, lęku i zmęczenia. Zauważono, że osoby otrzymujące wsparcie telefoniczne miały po 18 tygodniach mniejszy poziom lęku oraz więcej sił fizycznych niż osoby w grupie kontrolnej.
źródło: jnccn.org
Jak dbać o dobrostan duchowy chorych na nowotwory?
O dobrostanie leczonych paliatywnie chorych na nowotwory decyduje nie tylko dobra opieka medyczna, ale także zaspokojenie potrzeb duchowych. Światowa Organizacja Zdrowia uznaje duchowość, obok wymiaru fizycznego, psychicznego i społecznego za istotny element opieki paliatywnej.
Nie wiadomo czy za zaspokojenie potrzeb duchowych chorych powinni zapewniać lekarze, pielęgniarki, psycholodzy, osoby duchowne czy rodzina. Lekarzom i pielęgniarkom często brakuje wiedzy i odwagi, aby prowadzić rozmowy na temat duchowych potrzeb chorych. 72% leczonych paliatywnie chorych w Stanach Zjednoczonych uważa, że system zdrowotny nie zapewnia im odpowiedniego wsparcia w sferze duchowej.
W Niemczech w ramach programu działającego przy organizacjach katolickich przeszkolono 91 pielęgniarek w zakresie zapewniania dobrostanu psychicznego chorych. 85% osób stwierdziło, że po szkoleniu są w stanie lepiej zadbać o dobrostan psychiczny chorych. Jednocześnie zauważono, że pielęgniarki przeciążone i niezadowolone z pracy w szpitalu nie odniosły korzyści ze szkolenia.
Autorzy pracy podkreślają, że strefa duchowa jest ważna w opiece nad chorymi otrzymującymi leczenie paliatywne, jednak często w związku z brakiem czasu, wiedzy czy świadomości problemu u pracowników medycznych chorzy nie otrzymują właściwej pomocy.
źródło: www.medscape.com
Zdrowy styl życia zmniejsza ryzyko zgonu z powodu raka gruczołu krokowego
Rak gruczołu krokowego jest jednym z najczęstszych nowotworów mężczyzn. W badaniu opublikowanym w JAMA Network Cancer sprawdzono, czy aktywny tryb życia zmniejsza ryzyko zachorowania na raka gruczołu krokowego u osób z genetycznie lub rodzinnie uwarunkowanym wysokim ryzykiem zachorowania na ten nowotwór.
W badaniu uwzględniono dane ponad 19 tysięcy mężczyzn. W trakcie obserwacji 107 osób zmarło z powodu raka gruczołu krokowego rozpoznanego przed, a 337 po 75. roku życia. W porównaniu do mężczyzn z niskim ryzykiem, mężczyźni z wysokim ryzykiem zachorowania mieli ponad 3-krotnie wyższe prawdopodobieństwo zgonu z powodu raka gruczołu krokowego przed 75. rokiem życia i ponad 2-krotnie po 75. roku życia. Spośród 107 zgonów z powodu raka gruczołu krokowego, 94 (88%) zanotowano w grupie mężczyzn wysokiego ryzyka.
Oszacowano, że zdrowy tryb życia (niepalenie papierosów, zdrowa dieta, prawidłowa masa ciała i aktywność fizyczna) zmniejsza w tej grupie o 36% ryzyko zgonu z powodu raka gruczołu krokowego przed 75. rokiem życia.
źródło: jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen
Czy bierne palenie e-papierosów może być szkodliwe dla zdrowia?
Wiadomo, że bierne narażenie na dym tytoniowy ze zwykłych papierosów ma wiele negatywnych skutków zdrowotnych. Do tej pory nie było jednak badań mówiących o tym, czy narażenie na dym z e-papierosów jest równie szkodliwe.
W czasopiśmie JAMA Network Open opublikowano badanie, w którym sprawdzono stężenie kotyniny we krwi dzieci, które w przeciągu 7 dni poprzedzających pomiar był narażone na wdychanie dymu z e-papierosów lub zwykłych papierosów. Kotynina jest związkiem powstającym w organizmie człowieka w wyniku rozkładu nikotyny. W badaniu wzięło udział 1777 dzieci w wieku 3-11 lat. Zauważono, że dzieci u których zgłaszano narażenie na dym ze zwykłych papierosów miały o 83% wyższe stężenie kotyniny we krwi niż dzieci, które były narażone tylko na dym z e-papierosów. Dzieci nie narażone na żaden dym tytoniowy miały o 96% niższe stężenie kotyniny we krwi niż dzieci narażone na dym ze zwykłych papierosów.
Autorzy pracy podkreślają , że co prawda palenie e-papierosów w obecności dzieci wydaje się mniej szkodliwe niż zwykłych, to najlepiej nie palić ich wcale.
źródło: jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen
opracowanie: Onkoserwis – serwis onkologiczny dla dziennikarzy – Polska Liga Walki z Rakiem
PRZEJDŹ DO: ONKOSERWIS – LIPIEC 2024
ZOBACZ: STRONA GŁÓWNA
