Węzeł chłonny to skupisko tkanki limfatycznej, które leży na przebiegu naczyń chłonnych. Węzły chłonne stanowią integralną część układu immunologicznego, którego zadaniem w organizmie jest filtracja limfy z drobnoustrojów, dojrzewanie i magazynowanie limfocytów. Układ odpornościowy jest również miejscem, gdzie wytwarzane są przeciwciała.

Powiększone węzły chłonne stanowią częsty objaw choroby nowotworowej i mogą być sygnałem ostrzegawczym dotyczącym postępującego procesu chorobowego lub pojawienia się przerzutów raka.

Powiększone węzły chłonne

Powiększone węzły chłonne u pacjenta są wynikiem – w zależności od przyczyny – zwiększonej liczby prawidłowych lub nowotworowych limfocytów lub/i komórek zapalnych. Zgodnie z wytycznymi, o istotnie powiększonych węzłach chłonnych mówimy, gdy u osoby dorosłej węzły posiadają średnicę większą lub równą 1 cm.

W diagnostyce i ocenie stanu węzłów chłonnych stosuje się w pierwszej kolejności badanie przedmiotowe (palpacyjne) przeprowadzone przez specjalistę. W niektórych przypadkach konieczne może być wykonanie diagnostyki obrazowej z wykorzystaniem RTG, ultrasonografii, rezonansu magnetycznego lub tomografii komputerowej.

PRZEJDŹ DO: BADANIE HISTOPATOLOGICZNE

Powiększenie węzłów chłonnych – objawy

Podczas badania i oceny węzłów chłonnych w gabinecie lekarza należy zwrócić uwagę na kilka ważnych cech.

  • Lokalizacja – ograniczone powiększenie węzłów chłonnych może sugerować przyczynę miejscową, natomiast zajęcie uogólnione może być objawem choroby układowej np. nowotworu.
  • Konsystencja węzłów – twarde węzły chłonne są częstym objawem choroby nowotworowej, chłoniaków lub występującym w przebiegu przewlekłych białaczek. Miękkie węzły chłonne mogą być sygnałem ostrej białaczki, gruźlicy lub zapalenia.
  • Tkliwość – ból podczas palpacyjnej oceny węzłów chłonnych może sugerować ich szybko postępujące powiększenie – typowe dla zapalenia; rzadziej może stanowić symptom procesu nowotworowego.
  • Przesuwalność węzłów chłonnych względem skóry i podłoża – postępujący proces zapalny lub nowotworowy może powodować łączenie węzłów w tzw. pakiety i utratę ich przesuwalności. Niezmienione i zdrowe węzły chłonne są dość łatwo przesuwalne względem skóry i tkanki podskórnej.

węzły chłonne

Przyczyny powiększenia węzłów chłonnych

Najczęstsze przyczyny powiększenia węzłów chłonnych stanowią zakażenia, choroby o podłożu immunologicznym, nowotwory, choroby spichrzeniowe i schorzenia, które zdiagnozuje endokrynolog.

Powiększone węzły chłonne mogą być wynikiem rozwoju nowotworów limfoproliferacyjnych, takich jak: chłoniak Hodgkina, chłoniaki nie-Hodgkina, ostra białaczka limfoblastyczna oraz przewlekła białaczka limfocytowa.

Powiększenie węzłów chłonnych może także świadczyć o pojawieniu się u pacjenta przerzutów nowotworowych pochodzących z guzów litych. Objaw ten wymaga konsultacji ze specjalistą, który wyjaśni przyczynę powiększenia węzłów.

Węzeł chłonny wartowniczy – tzw. wartownik

Węzeł chłonny wartowniczy, zwany potocznie wartownikiem, to pierwszy węzeł chłonny na drodze spływu chłonki z ogniska pierwotnego nowotworu.

Biopsja węzła chłonnego wartowniczego jest procedurą diagnostyczną stosowaną w onkologii, która umożliwia identyfikację węzła chłonnego, do którego w pierwszej kolejności spływa chłonka z obszaru, gdzie zlokalizowany jest guz nowotworowy.

W węźle chłonnym wartowniczym w pierwszej kolejności występują przerzuty nowotworowe. Brak przerzutów nowotworowych w wartowniku oznacza, że prawdopodobieństwo odnalezienia przerzutów w kolejnych węzłach chłonnych jest bardzo niskie.

Dzięki sprawdzeniu węzła wartownika w niektórych przypadkach można zrezygnować np. z usuwania węzłów pachowych u pacjentek z rakiem piersi, co wiąże się z istotną redukcją ryzyka wystąpienia obrzęku chłonnego ręki.

PRZEJDŹ DO: NAJCZĘSTSZE OBJAWY RAKA