Chorzy z nowotworami rozpoznanymi we wcześniejszych stopniach zaawansowania mają istotnie większe szanse na wyleczenie. Warunkiem sukcesu jest zachowanie tzw. „czujności onkologicznej”, która powinna obowiązywać całe społeczeństwo. Wyraża się ona znajomością podstawowych objawów choroby nowotworowej, cyklicznym przeprowadzaniem podstawowych badań profilaktycznych oraz natychmiastowym zgłaszaniem się do lekarza w wypadku wystąpienia niepokojących symptomów mogących sugerować raka.

Na czym polega profilaktyka raka? Jakie badania pomogą wykryć chorobę nowotworową? Jak uchronić się przed zachorowaniem na nowotwór? Zapoznaj się z naszym Kalendarzem Badań Profilaktycznych.

Kalendarz badań profilaktycznych

 
Wiek 20-30 lat

WSZYSCY:
• Podstawowe badania profilaktyczne: morfologia, OB, stężenie glukozy we krwi oraz badanie ogólne moczu – raz do roku
• Pomiar ciśnienia tętniczego, kontrola wagi oraz ogólne badanie u lekarza internisty – raz do roku.
• Pomiar poziomu elektrolitów we krwi (potas, sód, magnez, fosfor, wapń) – raz na 3 lata (ewentualne niedobory w organizmie powodujące np. przemęczenie, drżenie mięśniowe, nadciśnienie)
• Lipidogram, czyli pomiar stężenia cholesterolu we krwi oraz jego frakcji HDL i LDL,
a także trójglicerydów – raz na pięć lat.
• USG jamy brzusznej – co 3 do 5 lat
• RTG klatki piersiowej – raz na pięć lat (w szczególności osoby palące)
• Jeśli masz wiele znamion, zgłoś się do dermatologa w celu ich kontroli
• Kontrola stomatologiczna – raz na pół roku.

KOBIETY:
• Badanie ginekologiczne i cytologia – raz do roku, najlepiej u tego samego i zaufanego lekarza, który zna Twój organizm. Co 2 lata warto rozważyć USG przezpochwowe.
Samobadanie piersi – raz w miesiącu, między 6 a 9 dniem cyklu. W przypadku obciążenia rodzinnego chorobami nowotworowymi – od dwudziestego roku życia, co pół roku USG sutków, a co rok mammografia. Raz do roku poproś lekarza o zbadanie palpacyjne Twoich piersi.

MĘŻCZYŹNI:
Samobadanie jąder (raz w miesiącu).
• Badanie jąder przez lekarza (pod kątem raka jądra) – co 3 lata.
• Badanie proktologiczne (w przypadku mężczyzn będących w grupie ryzyka chorób prostaty).

 

Wiek 30-40 lat

WSZYSCY:
• Podstawowe badania profilaktyczne: morfologia, OB, stężenie glukozy we krwi oraz badanie ogólne moczu – raz do roku
• Pomiar poziomu elektrolitów we krwi (potas, sód, magnez, fosfor, wapń) – raz na 3 lata (ewentualne niedobory w organizmie powodujące np. przemęczenie, drżenie mięśniowe, nadciśnienie)
• Lipidogram, czyli pomiar stężenia cholesterolu we krwi oraz jego frakcji HDL i LDL,
a także trójglicerydów – raz na pięć lat. W przypadku chorób krążenia w rodzinie – co roku.
• Pomiar ciśnienia tętniczego, kontrola wagi oraz ogólne badanie u lekarza internisty – raz do roku.
Badanie USG jamy brzusznej – co 3 do 5 lat
• RTG klatki piersiowej – raz na pięć lat (w szczególności osoby palące)
• Jeśli masz wiele znamion, zgłoś się do dermatologa w celu ich kontroli
• Kontrola dentystyczna, którą wykona doświadczony stomatolog Suchy Las – raz na pół roku
• Kontrola wzroku u okulisty i badanie dna oka – raz na pięć lat. W przypadku wady wzroku zgodnie z zaleceniami lekarza.

KOBIETY:
• Po 30-tce kobiety nadal muszą pamiętać o comiesięcznym samobadaniu piersi, regularnym wykonywaniu badań ginekologicznych oraz cytologii (raz w roku). Do swojego kalendarza warto dodać USG piersi i poddawać się mu raz do roku
• USG przezpochwowe narządów rodnych – jednorazowo.

MĘŻCZYŹNI:
• Panowie po ukończeniu 30. roku życia powinni nadal regularnie, minimum co sześć miesięcy, wykonywać samobadanie jąder.
• Badanie jąder przez lekarza (pod kątem raka jądra) – co 3 lata.
• Badanie proktologiczne (w przypadku mężczyzn będących w grupie ryzyka chorób prostaty).

 

Wiek 40-50 lat

WSZYSCY:
• Podstawowe badania profilaktyczne (morfologia, OB, poziom glukozy we krwi
i ogólne badanie moczu)
• Pomiar ciśnienia tętniczego, kontrola wagi oraz ogólne badanie u lekarza internisty – raz do roku.
• Lipidogram (cholesterol, frakcje, trójglicerydy) – raz na dwa lata (jeśli osoba jest obarczona rodzinnie ryzykiem miażdżycy i chorób krążenia, ma nadwagę lub pali papierosy, to lipidogram trzeba robić co roku).
• Kontrola wzroku u okulisty i badanie dna oka oraz ciśnienia śródgałkowego – raz na dwa lata.
• EKG czyli elektrokardiogram – raz na trzy lata.
• RTG klatki piersiowej raz na pięć lat (osoby palące papierosy RTG klatki piersiowej co roku).
• USG jamy brzusznej – co 3 do 5 lat
• Gastroskopia – raz na 5 lat.
• W ramach profilaktyki nowotworów jelita grubego warto również raz do roku wykonywać test na obecność krwi utajonej w kale
• Badanie densytometryczne (gęstości kości) – raz w ciągu dziesięciolecia
• Badanie stomatologiczne i czyszczenie zębów z osadu – raz na pół roku.
• Kontrolowanie stanu znamion i pieprzyków.

KOBIETY:
• Badanie ginekologiczne i cytologia – raz do roku, najlepiej u tego samego i zaufanego lekarza, który zna Twój organizm
• USG przezpochwowe narządów rodnych – raz na dwa lata
• Samobadanie piersi – raz w miesiącu.
• USG piersi i mammografia – raz na dwa lata.
• Badanie poziomu hormonów tarczycy – jednokrotnie.

MĘŻCZYŹNI:
• Kontrola prostaty za pomocą badania per rectum – raz do roku.
• Prześwietlenie płuc – co 2 lata (palacze według wskazań lekarza).
• Samobadanie jąder – raz w miesiącu.

 

Wiek 50 plus

WSZYSCY:
• Podstawowe badania profilaktyczne (morfologia, OB, stężenie glukozy we krwi oraz ogólne badanie moczu), a także lipidogram – raz w roku.
• Pomiar ciśnienia tętniczego, kontrola wagi oraz ogólne badanie u lekarza internisty – raz do roku
• USG jamy brzusznej – raz do roku
• RTG klatki piersiowej raz na pięć lat (osoby palące papierosy RTG klatki piersiowej co roku – diagnostyka raka płuca).
• Badanie densytometryczne (gęstości kości) – raz w ciągu dziesięciolecia.
• Po ukończeniu 50. roku życia należy przynajmniej raz na 5 lat poddawać się kolonoskopii.
• W ramach profilaktyki nowotworów jelita grubego warto również raz do roku wykonywać test na obecność krwi utajonej w kale
• Elektrokardiogram – raz do roku.
• Badanie okulistyczne (badanie dna oka, pomiar ciśnienia śródgałkowego) – raz w roku.
• Badanie stomatologiczne i czyszczenie zębów z osadu – raz na pół roku.
• Kontrolowanie stanu znamion i pieprzyków

KOBIETY:
• Badanie ginekologiczne i cytologia oraz USG narządów rodnych – raz do roku.
• Mammografia – raz na dwa lata
• Samobadanie piersi – co miesiąc
• Oznaczenie poziomu hormonów płciowych we krwi – raz na kilka lat.
• Badanie poziomu hormonów tarczycy – co roku.

MĘŻCZYŹNI:
• Po 50-tce wzrasta ryzyko zmian w gruczole krokowym, dlatego każdy mężczyzna w tym wieku powinien odwiedzić urologa, poddać się badaniu prostaty per rectum i powtarzać je od tego momentu raz na dwa lata
• Oznaczenie antygenu PSA – raz w roku.
• Badanie jąder przez lekarza – raz na 3 lata.
• Samobadanie jąder – raz w miesiącu

 

JAK WYKRYĆ GUZA PIERSI?

  •  SAMOBADANIE PIERSIkażda kobieta od 18 roku życia powinna wykonywać samobadanie piersi raz w miesiącu, najlepiej między 6 a 9 dniem cyklu. Badanie palpacyjne wykonuje się w trzech pozycjach: stojąc przed lustrem, pod prysznicem i w pozycji leżącej. Należy unieść ręce do góry, po czym zwrócić uwagę na symetrię oraz kształt piersi i dołów pachowych. Należy dobrze przyjrzeć się brodawkom, otoczkom brodawkowym i skórze, sprawdzić czy nie występują przebarwienia oraz czy z brodawek nie wydziela się płyn. Sygnałem ostrzegawczym jest pojawienie się stwardnienia lub guzka (nawet niebolesnego) w obrębie piersi lub dołu pachowego oraz wycieku z brodawki (zwłaszcza krwistego). Gdy zauważymy coś niepokojącego, należy pilnie zwrócić się do lekarza.
  • ULTRASONOGRAFIA PIERSI (USG) – podstawowa metoda diagnostyczna raka piersi dla młodych kobiet – do 40 roku życia (u starszych kobiet, tkanka gruczołowa powoli zanika i zastępuje ją tkanka tłuszczowa, wtedy lepsza będzie mammografia). Do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Najlepiej jest wykonać je w pierwszej połowie cyklu miesięcznego. Badanie jest całkowicie bezbolesne i w pełni bezpieczne (może być stosowane u młodych kobiet i kobiet w ciąży).
  • BADANIE MAMMOGRAFICZNE PIERSI – badanie skuteczne, uznawane za najlepszą metodę wykrywania raka piersi we wczesnym stadium, ale dedykowane starszym kobietom. Mammografia jest badaniem przesiewowym refundowanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia, objęte są nim kobiety w wieku 50 – 69 lat. Dla młodszych kobiet ten rodzaj badania jest mniej skuteczny ze względu na inną budowę piersi. U kobiet obciążonych mutacją BRCA1 i BRCA2 wykonuje się badania piersi za pomocą rezonansu magnetycznego