W ostatnim czasie obserwujemy zmianę podejścia do opieki kosmetologicznej dedykowanej pacjentom onkologicznym, a temat onkokosmetologii wybrzmiewa coraz odważniej. Wielu specjalistów w swojej dziedzinie, w tym lekarzy onkologów, zaczyna kwestionować 5-letni okres remisji choroby jako niezbędny warunek, aby bezpiecznie skorzystać z usług kosmetologicznych czy zabiegów z zakresu medycyny estetycznej.
Eksperci zwracają uwagę na szerokie spektrum korzyści jakie oferuje holistyczne podejście terapeutyczne. Głównym celem kosmetologii onkologicznej jest poprawa jakości życia pacjentów oraz ich samopoczucia, które odgrywają znaczącą rolę w procesie leczenia. Zabiegi z obszaru onkokosmetologii mają za zadanie łagodzić skutki chemio- i radioterapii oraz przywracać równowagę uszkodzonej skórze.
Onkokosmetyka, czyli kosmetyka onkologiczna – to subdyscyplina kosmetologii, która koncentruje się na ograniczaniu skutków ubocznych leczenia nowotworów w obrębie skóry, włosów i paznokci.
– Wsparcie kosmetologiczne zaspokaja podstawowe potrzeby pacjentów. Coraz więcej specjalistów z branży kosmetologicznej m.in. trychologów, podologów oraz masażystów poszerza kompetencje z zakresu onkokosmetologii. Czerpanie z dobrodziejstw kosmetologii onkologicznej to nie fanaberia. To szczęście dające ukojenie dla skóry oraz ogrom siły na drodze do zdrowia – przekonuje mgr Katarzyna Butrym z Iconic Clinic&SPA w Toruniu – kosmetolog, pedagog specjalny i dyplomowana masażystka, która specjalizuje się w obszarze opieki kosmetologicznej nad pacjentami z chorobami przewlekłymi.
Prezentujemy artykuł Onkokosmetologia przygotowany przez Panią mgr Katarzynę Butrym, poświęcony tematyce kosmetologii onkologicznej.
Kosmetologia onkologiczna – ukojenie dla uszkodzonej skóry
Chemioterapia i radioterapia to metody leczenia onkologicznego, których oddziaływanie na organizm nie ogranicza się tylko i wyłącznie do ognisk objętych nowotworem. Najbardziej narażone na negatywne działanie chemioterapii są intensywnie dzielące się komórki np. komórki skóry i cebulek włosów.
Suchość, świąd, nacieki zapalne, zmiany trądzikopodobne to tylko kilka ze zmian, które pojawiają się u większości pacjentów poddanych terapii onkologicznej. Zaburzona bariera ochronna naskórka staje się podatna na infekcje oraz bardziej wrażliwa na alergeny i promieniowanie ultrafioletowe. Radiodermit (radiodermatitis) definiowany jako szereg skutków ubocznych radioterapii może doprowadzić do popromiennego zapalenia skóry, pęcherzy, owrzodzenia, a nawet martwicy tkanek objętych leczeniem.
Zapewniona przez wykwalifikowanego kosmetologa i odpowiednio spersonalizowana opieka kosmetologiczna może okazać się istotnym wsparciem w przeciwdziałaniu i terapii nasilających się zmian oraz działań niepożądanych terapii onkologicznej.
Dlaczego onkokosmetyka jest ważna?
Do podstawowych zadań pielęgnacji domowej i onkokosmetyki gabinetowej należy przede wszystkim wyciszenie zmian zapalnych skóry oraz przywrócenie jej podstawowych funkcji. Wszelkie działania naruszające integralność warstwy hydrolipidowej, takie jak intensywne szczotkowanie ciała, wykonywanie peelingów o silnym i umiarkowanym potencjale drażniącym lub nakładanie ściągających produktów (np. maski algowe, parafina) powinny być natychmiast przerwane.
W trosce o odbudowę hdl (warstwy hydrolipidowej skóry) należy wybierać kosmetyki, które będą przywracać równowagę i wspierać naturalny ekosystem składający się z dobroczynnych bakterii zamieszkujących zewnętrzną warstwę skóry.
W aplikowanych produktach powinny znaleźć się nie tylko kompleksy pre- i probiotyków np. z grupy Lactobacillus, ale również komponenty substancji aktywnych, które pomogą w odtworzeniu naturalnej warstwy ochronnej. Należą do nich m.in. substancje uzupełniające lipidy w naskórku (np. ceramidy, oleje roślinne), wiążące wodę (np. kwas hialuronowy, mocznik w niższych stężeniach) oraz składniki działające dla nich okluzyjne (np. kwasy tłuszczowe, masła).
W produktach kosmetycznych dedykowanych pacjentom onkologicznym mile widziane są aminokwasy (np. arginina, seryna) będące regulatorami wielu ważnych funkcji zachodzących w skórze oraz składniki wyciszające świąd i stany zapalne (np. escyna, kwas glicyretynowy) oraz kojące podrażnienia (np. alantoina, pantenol).
Na uwagę zasługują też witaminy, chociaż należy pamiętać, że część z nich będzie dla skóry pacjentów onkologicznych nieodpowiednia (niektóre formy witamin A, C z wysokim potencjałem drażniącym, stymulującym odnowę komórkową). Najlepiej wybierać produkty, których skład jest oszczędny, bez zbędnych barwników, substancji zapachowych w tym olejków eterycznych, agresywnych środków myjących, silikonu, alkoholu denaturowanego.
WARTO ZAJRZEC: LECZENIE WSPOMAGAJĄCE W ONKOLOGII
Zabiegi kosmetyczne dla pacjentów onkologicznych – wskazówki
Większość pacjentów onkologicznych powinna mieć zapewnioną stałą opiekę kosmetologiczną, aby na bieżąco niwelować uciążliwe skutki terapii, rozwiewać wszelkie pielęgnacyjne wątpliwości oraz ograniczyć ryzyko rozwoju stanów niebezpiecznych np. owrzodzeń, które bardzo często występują w przebiegu erytrodyzestezji dłoniowo-stopowej (tzw. zespół ręka-stopa). Do jego charakterystycznych objawów skórnych i okołopaznokciowych należą przede wszystkim: bolesny rumień, obrzęki, pęcherze i nadmierne rogowacenie prowadzące w konsekwencji do bolesnej wrzodziejącej dermatozy.
Oprócz odpowiednio dobranej pielęgnacji domowej, która nierzadko powinna być uzupełniona o terapię dermatologiczną oraz opiekę podologiczną, należy pamiętać, aby unikać długich i gorących kąpieli, zrezygnować z samodzielnego wykonywania zabiegów manicure i pedicure, a w szczególności z używania ostrych narzędzi, takich jak: cążki, frezy, skalpele.
Warto postawić na papierowe pilniczki oraz drewniane patyczki, nosić wygodne (nieuciskające) skarpetki/rękawiczki oraz przewiewne buty, które wykonane są z naturalnych materiałów.
Masaż onkologiczny – przebieg i wskazania
Masaż relaksacyjny z zachowaniem odpowiednich zasad może być wykonywany u większości pacjentów onkologicznych i ani trochę nie jest fanaberią zakłócającą przebieg terapii onkologicznej.
W żaden sposób nie chcę umniejszać roli zaangażowanych w proces leczenia specjalistów oraz istoty odpowiednio przez nich spersonalizowanych rozwiązań. To one stanowią najważniejszy rezerwuar metod, których celem jest pozbycie się „intruza” z organizmu m.in. poprzez wycięcie zmienionych chorobowo tkanek, podawanie leków cytostatycznych, mobilizowanie układu odpornościowego pacjenta.
Jednakże wspomniany masaż onkologiczny wspiera proces leczenia na różnych poziomach. Do bogactwa korzyści można zaliczyć m.in.:
- łagodzenie skórnych skutków ubocznych terapii,
- zmniejszenie napięć mięśniowych i odczuć bólowych,
- poprawę jakości snu i ogólnego samopoczucia.
ZOBACZ RÓWNIEŻ: OBRZĘK LIMFATYCZNY U PACJENTÓW
Kosmetologia onkologiczna – bezpieczeństwo
Fundamentalnym elementem opieki kosmetologicznej nad pacjentem onkologicznym poprzedzającym zabieg, powinien szczegółowy wywiad z klientem, od którego zależy przebieg procedury czy masażu onkologicznego. Większość zadanych pytań może zaskakiwać, jednak zapewniam, że są one niezbędne do odpowiedniego i bezpiecznego przeprowadzenia zabiegu. I tak np. pytanie o obszar objęty leczeniem onkologicznym lub zlokalizowanie portu naczyniowego ma pomóc w odpowiednim ułożeniu klienta do masażu.
Węzły chłonne odgrywają niezwykle istotna rolę w reakcjach immunologicznych organizmu i dlatego ich brak lub wszelkie zmiany w ich obrębie stanowić będą podstawę do doboru odpowiednich technik masażu.
Produkty, na których wykonywany jest masaż powinny być dobrane do potrzeb klienta m.in. stanu skóry i prowadzonej terapii, aby nie kolidowały ze stosowaną metodą leczenia.
Warunki panujące w pomieszczeniu powinny być dopasowywane do potrzeb i upodobań klienta (np. temperatura, jasność, zapachy).
W pierwszej kolejności rozważa się przeprowadzenie masażu częściowego np. masażu twarzy lub dłoni. Jednak w wyjątkowych okolicznościach, takich jak: pogorszenie samopoczucia lub obecność sączków, masaż onkologiczny może zostać przełożony na inny termin. Zawsze jednak zostajemy w kontakcie z klientem w trosce o jego zdrowie.
Onkokosmetologia – podsumowanie
Pojawienie się choroby nowotworowej wiąże się z szeregiem zmian w pełnieniu dotychczasowych ról społecznych i koniecznością reorganizacji życia codziennego. Na szczęście współczesna medycyna oferuje metody leczenia, dzięki którym rak stał się chorobą przewlekłą, a o paśmie związanych z nią utrudnień, niepewności, ale i możliwości – dyskutuje się coraz śmielej. Onkokosmetologia wpisuje się w obszar postępowania wspomagającego, które przynosi pacjentom wsparcie w walce z chorobą.
Zabiegi kosmetyczne wykonywane w trakcie i po zakończeniu leczenia onkologicznego są ważne, ponieważ poprawiają kondycję skóry, włosów i paznokci, zapobiegają nasilaniu się zmian niepożądanych leczenia oraz przyczyniają się do poprawy samopoczucia pacjenta.
Warto wspomnieć, że powstają również nowe fundacje i organizacje, których celem jest przełamywanie tabu związanego z podejściem do raka oraz wprowadzanie nowej jakości m.in. w promocji zdrowia czy w sposobie mówienia o chorobie. Pacjent ma prawo pytać, aby rozwiewać swoje wątpliwości. Jedną z pozycji książkowych, którą serdecznie polecam jest: Pomóc Ci? W drodze po zdrowie fundacji SPA for Cancer.
zdjęcia ilustracyjne: Iconic Clinic&SPA w Toruniu
PRZEJDŹ DO: JAK PIELĘGNOWAĆ SKÓRĘ W TRAKCIE RADIOTERAPII
